Արցախում տեղի ունեցող իրադարձությունների և Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակի մասին ArmLur.am-ը զրուցել է ԱԻՄ առաջնորդ Պարույր Հայրիկյանի հետ:
-Պարո՛ն Հայրիկյան, Ադրբեջանը հրաժարվում է բանակցել Լաչինի միջանցքի մասով, ավելին՝ գնալով կոշտացնում իր հռետորաբանությունը, Հայաստանի իշխանություններն էլ ասում են, թե Լաչինը Ռուսաստանի պատասխանատվության գոտին է, իրենք պետք է հարցը լուծեն:
Այս խճճված ու բարդ իրավիճակում ինչպե՞ս եք խնդրի լուծումը տեսնում, որքա՞ն կդիմանա շրջափակված Արցախը:
-Անկախ նրանից՝ թե որքան խճճված է իրավիճակը, հակամարտության պայմաններում խնդրի լուծումը հարցի միջազգայնացումն է, այդ ուղղությամբ պետք է իշխանությունները գործեն: Մի արմատական սխալ կա, որին ոչ մեկը չի ուզում անդրադառնալ, և այս ամենը դրա հետևանք է: Ընդհանրապես, բանակը և զինվորը նրա համար են, որ երբ պետությանը վտանգ է պառնում, իրենց վրա վերցնեն առաջին հարվածը, նույնիսկ գնան մինչև վերջ՝ ինքնազոհաբերման, բայց մեզ մոտ բանակը զոհաբերվեց իբրև զինվորների անվտանգության համար, այն էլ այն զինվորների, որոնք զենքը ձեռքներին կանգնած էին, շրջափակման մեջ չէին: Այստեղից սկսվեց ամեն բան, խախտվեց մարդկության համար բնականոն գործելակերպը:
Իսկ Արցախը դեռ երկար կարող է դիմանալ, բայց արդյո՞ք 21-րդ դարում սա է բնականոն ապրելու ձևը, մերոնք կիսատ-պռատ են աշխատում Լաչինի մասով, և ամենակարևորը, եթե դու օրինականացնում ես ուժի սպառնալիքով ստորագրած փաստաթուղթը՝ նոյեմբերի 9-ի համաձայնագիրը, բնականաբար, դու նաև աշխարհին ես մատուցում դա որպես ճշմարտություն, այնինչ՝ շատ լուրջ փաստարկման հնարավորություն կար, աշխարհին ցույց տալ, որ ամեն ինչ տեղի է ունեցել ՄԱԿ-ի կանոնադրության խախտմամբ, Մինսկի խմբի պայմանավորվածությունների, Հելսինկյան համաձայնագրերի խախտմամբ: Մենք պետք է պայմանավորվածություններով համաձայնության գայինք, դա էր աշխարհի պահանջը, բայց տեղի ունեցավ այլ բան:
-Հայաստանի իշխանությունների ձեռնարկած քաղաքականությունն Արցախի մասով ինչպե՞ս եք գնահատում, ի՞նչ գործիքակազմ ունի հայկական կողմը միջազգային հարթակում, որը չի կիրառում:
-Շատ հաճախ դա կախված է նաև նրանից, թե հարցն ո՞վ է բարձրացնում, ինչպե՞ս է բարձրացնում, այսինքն՝ անհատներից է կախված, բայց ընդհանուր առմամբ, որևէ գործողություն պետք է գնահատես նաև դրա արդյունքներով, իսկ մենք արդյունք չունենք: Նա, ով կասի՝ գոհ է, իրեն բավարարում է իշխանությունների կեցվածքը, ծիծաղելի վիճակում կհայտնվի:
-Պարո՛ն Հայրիկյան, իսկ այս ընթացքում փորձել եք հանդիպել Փաշինյանի հետ, նրա հետ իրավիճակը քննարկել:
-Նիկոլ Փաշինյանն իմ հանդեպ շատ լուրջ բարդույթ ունի, ես էլ այդ բարդույթը հաղթահարելու ճիգեր չեմ ձեռնարկում, որովհետև ապրում եմ ճշմարտությամբ: Փաշինյանի բարդույթը գալիս է նրանից, որ մի քանի անգամ իրեն լուրջ ներկայացվել է իր անազնիվ դրսևորումները, ձախողումները: Ցավոք սրտի, մեր հանրությունը չի հասկանում, որ ամեն ինչ, նաև իշխանությունների նկատմամբ հանրության վերահսկողությունը, սկսվում է Սահմանադրությունից: Նիկոլ Փաշինյանը, օրինակ, մի քանի օր առաջ նորից ձախողվեց, որովհետև ինքը ժամկետներ էր նշում, որ պետք է այս ժամանակահատվածում Սահամանդրության կարգավորումներ անի, բայց չի անում, ժամկետներն էլ լրանում են: Սա արդեն երրորդ անգամն է, որ տապալվում է նա, իսկ իշխանավորի համար մի անգամն էլ բավարար է, որ Սահմանադրության հարցում ձախողվելուց հետո ասի՝ ես չկարողացա:
-Այսինքն՝ Փաշինյանը հայտարարություններ է անում, խոստումներ է տալիս ու այդպես եք դրանք չի՞ կատարում:
– Խոստումն այլ բան է, կարող ես մի բան խոստանալ, չստացվի, բայց երբ դու կառավարության ծրագրում բան ես արձանագրում և կառավարության մակարդակով որոշում ես ընդունում, ու դա հիմնական օրենքի մասին է, ապա դա չանելը հավասարազոր է պետությունը տապալելուն: Հիմնական օրենքով է պետությունն ապրում, եթե հիմնական օրենքով չի ապրում, կա՛մ պետք է ունենա ավանդույթներ, կա՛մ էլ պետք է ընդունի, որ ինքը չկա: Այս կարևորագույն հարցում տապալվածից որևէ բան ակնկալելն ուղղակի ողջամիտ չէ: Փաշինյանը քննադատում է ՀԱՊԿ-ին, Ռուսաստանի քաղաքականությունը, բայց քայլեր չի ձեռնարկում, դու քննադատելու համար չես, գործադիր իշխանության ղեկավարն ես, բայց քայլ չես ձեռնարկում, դու քննադատելու համար չես, այլ՝ գործ անելու համար ես:
-Կոնկրետ քայլ ասելով ի՞նչ նկատի ունեք, որ Հայաստանը պետք է դուրս գա՞ ՀԱՊԿ-ից:
-Ոչ թե պետք է դուրս գա, այլ պետք է արձանագրի, որ ՀԱՊԿ-ը չի գործում, չի կատարում իր պարտավորությունները , հետևաբար՝ ՀԱՊԿ չկա:
Որևէ առողջ մարդ, երբ բժիշկը վատն է, ասում է՝ էլ չեմ գնա այդ բժշկի մոտ: Հիմա նույն տրամաբանությամբ, կա՛մ պետք է քննադատես ու ակնկալես դրանից արդյունքներ, կա՛մ հստակ արձանագրումներն անես: Մեկ օրվա մեջ չի արվում դա, վաղուց պետք է աշխատանքներ տարվեին:
Արդեն լրանում է 50 տարին, որ ռազմավարական ծրագիր եմ մեր ժողովրդին նվիրել՝ «Անկախություն՝ հանրաքվեի ճանապարհով», անկախություն ումի՞ց՝ իմպերիալիստական Ռուսաստանից: Ես իմ դիրքորոշումը չեմ փոխել: Կա քաղաքակիրթ աշխարհ, և կան առանձին «իմպերիալիստիկներ», պետք է լինել քաղաքական աշխարհի հետ:
-Պարո՛ն Հայրիկյան, պատերազմից հետո արտախորհրդարանակա ուժերի նոր ֆորմատ է ձևավորվել, որոնք Կառավարությունում պարբերաբար հանդիպումներ են ունենում Նիկոլ Փաշինյանի հետ, իրավիճակն են քննարկում, տարբեր արձանագրումներ անում: Որպես արտախորհրդարանական քաղաքական ուժի ղեկավար ինչպե՞ս եք վերաբերվում այս ֆորմատին և ինչո՞ւ ձեր կուսակցությունը չի մասնակցում այդ հանդիպումներին:
-Մենք հրավեր չենք ստացել: Օրինակ՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ շատ հարցերում մենք ընդդիմադիր էինք, բայց հաճախ էինք հանդիպում՝ նույնիսկ մեր անհամաձայնությունը հայտնելու այս կամ այն բանի վերաբերյալ: Հրավեր չի եղել իր բարդույթի պատճառով, հայ քաղաքական գործիչներից արցախյան հարցում ավելի շատ ընդգրկված մարդ, քան ԱԻՄ-ի ղեկավարությունն է, չի եղել: Այն վճռական պահին, երբ ինքը պետք է նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարություն ստորագրեր, հրավիրում է կուսակցությունների, բայց ինձ չի հրավիրում, որովհետև ես մասնագիտական գնահատական կտայի, ես ամենավտանգավոր շրջանում պարետ եմ եղել 2 տարուց ավելին, ես կասեի, որ չի կարելի փաստաթուղթը ստորագրել և կհիմնավորեի՝ ինչու : Փաշինյանը հիմա ընտրել է այն ճանապարհը, որ միայն կայացած կամ կիսակայացած քաղաքական ուժերի հետ է հանդիպում, բայց ազգային կյանքում ներդրում ունեցած ուժը և նրա ղեկավարը Փաշինյանին բարդույթավորում են:
Քրիստինա Մուշեղյան
