Համաձայն «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքի՝ լրատվական նյութերից քաղվածքների վերարտադրումը չպետք է բացահայտի լրատվական նյութի էական մասը: Կայքում լրատվական նյութերից քաղվածքներ վերարտադրելիս քաղվածքի վերնագրում լրատվական միջոցի անվանման նշումը պարտադիր է, նաեւ պարտադիր է կայքի ակտիվ հղումի տեղադրումը:
Հարցեր, որոնք հուզում են մի շարք քաղաքացիների
Բազմաբնակարան շենքի ընդհանուր բաժնային սեփականության կառավարման և պահպանման տարեկան բյուջեն հաստատում է շենքի շինությունների սեփականատերերի ընդհանուր ժողովը։ Այս գործընթացը կարգավորվում է «Համատիրության մասին» և «Բազմաբնակարան շենքի կառավարման մասին» ՀՀ Օրենքներով։ Բազմաբնակարան շենքի շինությունների սեփականատերերի ընդհանուր բաժնային սեփականություն են համարվում շենքը կրող կառուցվածքները, շենքի միջհարկային ծածկերը, նկուղները, ձեղնահարկերը, տեխնիկական հարկերը, տանիքը, ընդհանուր մուտքերը, աստիճանավանդակները, աստիճանները, վերելակները, վերելակային և այլ հորերը, մեխանիկական, էլեկտրական, սանիտարատեխնիկական և այլ սարքավորումներն ու տարածքները, որոնք օրենքով նախատեսված կարգով չեն հանդիսանում այլ անձանց սեփականություն («Բազմաբնակարան շենքի կառավարման մասին» ՀՀ Օրենքի 6-րդ հոդված)։
Ընդհանուր բաժնային սեփականության պահպանումը շենքի շինությունների սեփականատերերի պարտականությունն է, և նրանք պարտավոր են իրականացնել այն պահանջներն ու պարտադիր միջոցառումներն ու աշխատանքները՝ պարտադիր նորմերը, որոնց չիրականացումը կարող է ուղղակի վտանգ ներկայացնել ընդհ․ բաժնային սեփականությանը, շինությունների սեփականատերերի կամ այլ մարդկանց կյանքին, առողջությանը, անձանց գույքին, շրջակա միջավայրին։ Պարտադիր նորմերի մեջ ներառվում են հակահրդեհային, սանիտարական, քաղաքաշինական, կոմունալ սպասարկման, փոստային բաժանորդային պահարանների սպասարկման և այլ միջոցառումներ։ Պարտադիր նորմերը սահմանում է ՀՀ կառավարությունը («Բազմաբնակարան շենքի կառավարման մասին» ՀՀ Օրենքի 10-րդ հոդված)։ Բազմաբնակարան շենքի ընդհանուր բաժնային սեփականության պահպանման պարտադիր նորմերը ՀՀ կառավարությունը սահմանել է իր թիվ N1161-Ն որոշմամբ (04/10/207 թ․)։
Պարտադիր նորմերի պահպանման և ընդհանուր բաժնային սեփականության կառավարման այլ խնդիրները լուծելու համար բազմաբնակարան շենքի շինությունների սեփականատերերը ընտրում են կառավարման մարմին։ Օրենքը նախատեսում է կառավարման երեք ձև՝ համատիրություն, լիազորագրային կառավարիչ, հավատարմագրային կառավարիչ («Բազմաբնակարան շենքի կառավարման մասին» ՀՀ Օրենքի 17-րդ հոդված)․ Հայաստանում առայժմ տարածված է համատիրության ձևը։
Շենքի կառավարման մարմինը յուրաքանչյուր տարվա համար համատիրության ժողովին է ներկայացնում բյուջեի նախագիծ՝ իր եկամուտների և ծախսերի բաժիններով՝ տարանջատելով պարտադիր նորմերի պահպանմանն ուղղված ծախսերը։ Շինության սեփականատերը պարտադիր վճարների մասով վճարում է շենքում ունեցած իր մասնաբաժնին՝ համապատասխան․ մասնաբաժինը հիմնականում նշվում է սեփականության վկայականում և հիմքը զբաղեցրած շինության մակերեսն է։ Բյուջեն կազմելիս հաշվի են առնվում շենքի ընդհանուր սեփականության շահագործման, սպասարկման, պահպանման և նորոգման անհրաժեշտությունը, ինչպես նաև կառավարման մարմնի գործունեության ապահովման խնդիրները։ Բյուջեի նախագծի հաստատման համար անհրաժեշտ է համատիրության անդամների կամ շենքի շինությունների սեփականատերերի ձայների ընդհանուր թվի պարզ մեծամասնությունը («Համատիրության մասին» ՀՀ Օրենքի 14-րդ հոդված)։ Օրենքը թույլ է տալիս շենքի շինությունների սեփականատերերի կամ համատիրության ժողովի որոշումներն ընդունել առկա կամ հեռակա կարգով՝ ժողովի գումարմամբ, հարցման կամ իրազեկման կարգով («Բազմաբնակարան շենքի կառավարման մասին» ՀՀ Օրենքի 12-14-րդ հոդված)։
Հենց այստեղից էլ առաջանում է բազմաբնակարան շենքում ապրող մեր որոշ բնակիչների արդար զայրույթը․ իրենք տարեկան բյուջեի քննարկումից տեղյակ չեն եղել և ո՞վ է որոշել հաջորդ տարվա սակագները, ինչու՞ է պարտադիր նորմերի պահպանման վճարը բարձրացել։ Այս հարցերը հիմնականում ծագում են մեծ համատիրություններում, որոնք խորհրդային շրջանից մնացած «ԺԵԿ»-ի ժառանգորդ են։ Մեկ կամ մի քանի շենք ընդգրկող համատիրություններում կառավարման մարմնի գործունեությունն ավելի թափանցիկ է և գործող ինստիտուտները՝ վարչություն, նախագահ, վերստուգիչ, կառավարիչ, ավելի գործունյա են։ Այդտեղ հնարավոր է ժողով գումարել կամ օգտվել տեղեկատվական տեխնոլոգիաների վերջին նորություններից՝ ստեղծելով քննարկման հարթակներ։ Ելնելով մի շարք օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներից, անհնար է ժողով գումարել մի համատիրությունում, որը սպասարկում է 20-50 շենք, ունի 1000-2000 անդամ։ Այդ իսկ պատճառով մեծ համատիրություններն անհրաժեշտ որոշումներն ապահովելու համար դիմում են օրենքի ընձեռած մյուս հնարավորություններին և հիմնականում օգտվում են ժողովի՝ հարցման կամ իրազեկման միջոցներից։
Հարցման միջոցով որոշումների ընդունման համար շինության սեփականատերերը, շենքի կառավարման մարմինը, որոշ դեպքերում նաև համայնքի ղեկավարը, իրենց առաջարկությունները ներկայացնում են ժողովի քննարկման։ Որոշման նախագիծը պետք է կազմվի մեկ միասնական փաստաթղթի ձևով և շինության սեփականատերերը կամ համատիրության անդամները պարտավոր են նախագծի բնօրինակի վրա իրենց ստորագրությամբ գրավոր քվեարկել (կողմ, դեմ, ձեռնպահ):
Իրազեկման միջոցով որոշումների ընդունման համար շինության սեփականատերերը, շենքի կառավարման մարմինը, որոշ դեպքերում նաև համայնքի ղեկավարը, իրենց առաջարկությունները ներկայացնում են ժողովի քննարկման։ Այս դեպքում նախաձեռնողը պարտավոր է ժողովի որոշման նախագծի տեքստը փակցնել շենքի յուրաքանչյուր մուտքի առավել տեսանելի կամ դրա համար նախատեսված տեղում։ Իրազեկման միջոցով որոշման նախագիծը շահառուներին պետք է հասանելի լինի ոչ պակաս, քան յոթ օր անընդմեջ, իսկ քննարկման ժամկետը չի կարող տաս օրից պակաս լինել։ Իրազեկման միջոցով ներկայացված ժողովի որոշմանը գրավոր դեմ չքվեարկած կամ դեմ չարտահայտված շինության սեփականատերերը համարվում են կողմ քվեարկած։
Մեծ համատիրությունները տարեկան բյուջեի քննարկման և քվեարկության համար հիմնականում օգտվում են իրազեկման միջոցից, քանի որ գումարմամբ կամ հարցումով ժողովն անիրականալի է թվում։ Մնում է, որ բազմաբնակարան շենքների մեր բնակիչները լինել ավելի գործուն, մասնակցեն իրենց շենքի կառավարման մարմնի աշխատանքներին և իրացնեն իրենց իրավունքներն ու պարտավորությունները։
Տիգրան ԴԱՎՈՒԴՅԱՆ