Համաձայն «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքի՝ լրատվական նյութերից քաղվածքների վերարտադրումը չպետք է բացահայտի լրատվական նյութի էական մասը: Կայքում լրատվական նյութերից քաղվածքներ վերարտադրելիս քաղվածքի վերնագրում լրատվական միջոցի անվանման նշումը պարտադիր է, նաեւ պարտադիր է կայքի ակտիվ հղումի տեղադրումը:
Մասնագիտությամբ հեռուստառեժիսոր, թարգմանիչ և IT ոլորտի մասնագետ Դիանա Սարգսյանը ամուսնացել և տեղափոխվել է Ճապոնիա և արդեն 9 ամիս է ապրում է այնտեղ։ Նա վերցրել է ամուսնու ազգանունը՝ Կոջիմա։ Դիանա Կոջիմայի հետ զրուցել եմ Ճապոնիայում կյանքի, դժվարությունների, մշակույթի, Ճապոնիայի մասին մեզանում առկա կարծրատիպերի և միֆերի մասին։
–Հե՞շտ հարմարվեցիք Ճապոնիայի կյանքին։
-Մինչև Ճապոնիայում հաստատվելս, եկել էի որպես տուրիստ, ինչպես նաև, դեռ Հայաստանում լինելով, շատ եմ ուսումնասիրել Ճապոնիան, դրա համար culture shock (մշակույթային շոկ) որպես այդպիսին չեմ ունեցել։ Լինելով պրագմատիկ և սկեպտիկ անձնավորություն` կարելի է ասել, ավելի հանգիստ եմ հարմարվել ճապոնական կյանքին։
–Տիրապետո՞ւմ եք լեզվին։
-Այո, տիրապետում եմ։ Մինչև Ճապոնիա գալս սովորել եմ 6 տարի և ճապոներեն սովորելու շնորհիվ եմ ծանոթացել ամուսնուս հետ։ Հայաստանում սովորել եմ «Iroha» կենտրոնում մոտ 4 տարի, հետո արդեն Skype-ով ճապոնացի դասախոսների հետ եմ սովորել, հիմա էլ Ճապոնիայում սովորում եմ «Japanese Language School»-ում։ Տիրապետում եմ upper-intermediate մակարդակին, հիմա պարապում եմ Advanced/Business Japanese-ի համար։
–Ի՞նչ դժվարությունների հանդիպեցիք Ճապոնիայում։
-Առաջին խնդիրը ճապոնական տներն են, որոնք նման են ստվարաթղթից պատրաստված տների։ Քանի որ Ճապոնիայում երկրաշարժերն ամեն օր են, այստեղ տները հատուկ սեյսմակայուն են պատրաստում, և դրա պատճառով ձմռանը չափազանց ցուրտ է լինում։ Ճապոնացիները շատ սպեցիֆիկ ազգ են իրենց տարօրինակություններով։ Ես՝ որպես ուրիշ մտածողության մարդ, երբեմն չեմ կարողանում հասկանալ նրանց։ Ես միշտ սիրել եմ մեծ քաղաքները, երբ մարդիկ իրար չեն ճանաչում, ու այդքան կպած չեն իրար։ Եկա Ճապոնիա՝ կարծելով, թե վերջապես եկա մեծ քաղաք, այլևս ազատ կլինեմ, բայց ես այստեղ այն շեկ արտասահմանցին եմ, ինձ բոլորը ճանաչում են իմ ապրած թաղամասում։ Նույնիսկ բարևում են մեկ-մեկ։ Ես հասկացա, որ չի կարելի ոչ մի բանից փախչել, մեկ է՝ չես փախչի։ Ճապոնացիների բյուրոկրատիան շատ է, շատ ժամանակ նյարդայնացնում է։ Մրգերը շատ թանկ են։
–Կնշե՞ք մի քանի նմանություն և տարբերություն Ճապոնիայի և Հայաստանի միջև։
-Արարատ լեռը և Ֆուջի լեռը շատ նման են իրար։ Ճապոնիան էլ է մոնոէթնիկ երկիր, այսինքն՝ բնակչության 90%-ից ավելին ճապոնացիներ են։ Ճապոնացիներն ունեն հարևան-թշնամիներ՝ Ռուսաստանը, Չինաստանը և Հյուսիսային Կորեան։ Ճապոնիայի միակ՝ հիմնական ռեսուրսը մարդն է, ինչպես և Հայաստանում։
Տարբերություններից՝ ճապոնացիները շատ ճշտապահ են։ Սարկազմ չեն հասկանում։ Ճապոնացին երբեք չի ասի ինչ-որ բան, որը կարող է ցավ պատճառել ուրիշ մարդու, նույնիսկ, եթե դա իրականություն է։ Հայերը սիրում են դեմքին ճիշտը ասել, առանց մտածելու մարդկանց զգացմունքների մասին։ Ճապոնացիները չեն սկսի կռիվ, ավելի զիջող են, ի տարբերություն հայերի։ Հերթերը Ճապոնիայում ուղիղ են, կլոր հերթ հասկացություն չկա։
–Ինչո՞վ է առանձնանում Ճապոնիան։
-Ինձ թվում է՝ առաջին հերթին փիլիսոփայությամբ, ինչից և բխում է ամեն ինչ։ Ճապոնացիներին մանկուց դաստիարակում են այն մտքով, որ չի կարելի նեղություն տալ շրջապատի մարդկանց։ Որեւէ բան անելուց առաջ պետք է մտածել կողքինների մասին։ Դրա համար ճապոնացին երբեք չի ուշանում, ճապոնական արտադրանքը շատ որակյալ է, նա երբեք չի թքի փողոցում, չի խոսի հեռախոսով մետրոյում… և այլն։
– Ի՞նչը Ձեզ զարմացրեց Ճապոնիայում։
-Ոչինչ։ Ամեն ինչի մասին կարդացել էի գնալուց առաջ, և կարծում եմ՝ շատ իզուր։ Չեմ ունեցել այդ սրտի թրթիռը։ Ոչ մի բան նոր չէր ինձ համար։ Նույնիսկ ես էի ցույց տալիս ամուսնուս շատ վայրեր, որոնց մասին նա գաղափար չուներ և զարմանում էր։
Ի՞նչ կարծրատիպեր կարող եք կոտրել Ճապոնիայի մասին։
-Շատ-շատ են: Օրինակ՝ ճապոնացիները շուն, որդեր, բլոճներ չեն ուտում։ Ճապոնացիները չեն վաճառում կանանց օգտագործած ներքնազգեստ։ Ընդհանրապես, օգտագործած ներքնազգեստի վաճառքն արգելվում է։ Ճապոնացիներն այդքան էլ սուշիի սիրահար չեն։ Ճապոնական հեռուստատեսությամբ սեքսուալ ուղղվածության հաղորդումներ չեն ցուցադրվում։ Ճապոնացիները սամուրայներ չեն ու ոչ մի կապ չունեն դրա հետ։ Ես կասեի՝ ավելի նուրբ են՝ և՛ կանայք, և՛ տղամարդիկ։ Ճապոնացիները չեն ստանում ամպագոռգոռ աշխատավարձեր։ Բոլորի տներում ռոբոտ չկա։
–Տեղական ուտեստներից որո՞նք եք ամենաշատը հավանել։
-Սուշի, Տեմպուրա, Շիո/Միսո Ռամեն, Դայֆուկու, Տակոյակի, Նաբե, Գյոզա, Քարրի։
–Ճապոնացիներն առօրյայում կրո՞ւմ են իրենց ազգային հագուստները` կիմոնոները։
-Առօրյա կյանքում, իհարկե, ոչ, հագնվում են սովորական եվրոպացիների նման։ Բայց ինչ-որ տոնակատարության կամ հարսանիքի ժամանակ կարող են հագնել Յուկատա կամ Կիմոնո։ Ճապոնացիները շատ են սիրում, երբ արտասահմանցիներն են հագնում իրենց ազգային հագուստը։ Այստեղ նույնիսկ կարող ես վարձակալել մի քանի ժամով և պտտվել Տոկիոյով։
–Ճապոնիայում ապրելը թա՞նկ է։
-Չափազանց թանկ: Բայց Հայաստանում վարձակալության ներկայի գները նույնիսկ Ճապոնիայից թանկ են։ Բոլոր բրենդներն ավելի էժան են Ճապոնիայում, քան Հայաստանում՝ լինի տեխնիկա, թե հագուստ։ Թանկ են կոմունալները, ծառայությունները ու սնունդը։
–Ասացիք, որ Ձեր ամուսինը ճապոնացի է, նա ծանո՞թ է հայկական մշակույթին։
-Այո, բավականին ծանոթ է, մի քանի անգամ եղել է Հայաստանում։ Ուտեստները շատ է սիրում․ տոլմա է սիրում, խինկալի, խորոված։ Պարերը ցույց եմ տվել, ասել է, որ շատ էկզոտիկ են իր համար։ Բայց ամուսնուցս ավելի՝ սկեսրայրս է ավելի լավ ծանոթ Հայաստանին։
–Ի՞նչ տարօրինակություններ ունեն ճապոնացիները։
-Շատ վախկոտ են, եթե ինչ-որ բան վերաբերում է մարդկային գործոնին, օրինակ՝ մեքենայի հետևում կնստեն ու ամրագոտին կկապեն, բայց երկրաշարժի կամ հրաբխի ժամանակ շատ հանգիստ են, ընդհանրապես պանիկա չկա։
–Ի՞նչն եք կարոտել Հայաստանում։
-Ջուրը, Հայաստանի ջրի համը շատ լավն է։ Մատնաքաշը և լավաշը։ Խորովածը, խաչապուրին, խաշը, հնդկաձավարը, շաուրման:
–Եվ վերջում, ի՞նչ կավելացնեք՝ կապված Ճապոնիայի հետ։
-Կասեմ, որ Ճապոնիան շատ սպեցիֆիկ երկիր է իր գրված և չգրված օրենքներով, և շատ ժամանակ չգրված օրենքները ավելի ուժեղ են պահպանվում։ Ցանկանում եմ հիասթափեցնել հեշտ կյանք փնտրողներին ու Ճապոնիայի մասին միայն անիմեներից տեղեկություն ստացած մարդկանց։ Այստեղ այլմոլորակայիններ չեն ապրում, այլ ուղղակի մարդիկ են ուրիշ մշակույթով, և եթե ուզում ես գալ իրենց երկիր՝ պետք է ապրես իրենց օրենքներով։ Կամ ապրել քեզ համար ավելի հարազատ միջավայրում։
Լուսինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ