Համաձայն «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքի՝ լրատվական նյութերից քաղվածքների վերարտադրումը չպետք է բացահայտի լրատվական նյութի էական մասը: Կայքում լրատվական նյութերից քաղվածքներ վերարտադրելիս քաղվածքի վերնագրում լրատվական միջոցի անվանման նշումը պարտադիր է, նաեւ պարտադիր է կայքի ակտիվ հղումի տեղադրումը:
«Բուկինիստ» գրախանութը դեկտեմբերի 12-ին կնշի 90-ամյակը «Արամ Խաչատրյան» համերգասրահում: Նախատեսված է գրախանութի իննսունամյա գործունեության մասին ֆիլմի ցուցադրություն, հայտնի երաժիշտների կատարումներ և մրցանակաբաշխություն՝ «Տարվա թարգմանական լավագույն գիրք», «Տարվա մանկական լավագույն գիրք», «Օտարագիր հայ հեղինակի լավագույն ստեղծագործություն», «Ամենաբարձր վարկանիշ ունեցող գիրք» անվանակարգերով:
«Ա1+»-ը զրուցել է «Բուկինիստ» գրախանութների ցանցի հիմնադիր-տնօրեն, հրատարակիչ Խաչիկ Վարդանյանի հետ։
Մարդը կոտորակ է։ Համարիչը՝ ուրիշների կողմից քո գնահատականն է, հայտարարը՝ ինքդ քեզ տված գնահատականը
Հիմա նոր փուլ է սկսվում, ժամանակին համահունչ։ Հիմա, փառք Աստծո, նոր գրախանութներ են բացվել, նույնիսկ մրցակցություն կա։ «Բուկինիստն» էլ այս տարիներին աճեց, դարձավ ցանց։ Վստահություն ձեռք բերեցինք գնորդների, գրքասերների շրջանում սպասարկման որակով, տեսականու ընտրությամբ։ Իհարկե, խնդիրներ միշտ կան։ Այնպես չէ, որ հիմա չենք դիմակայում։ Սակայն համեմատության կարգով ասեմ, որ 1997-ի դեկտեմբերին, երբ գրախանութը սեփականաշնորհեցինք, երեք-չորս մարդ էր աշխատում։ Հիմա հարյուրից ավելի աշխատակիցներ ունենք, 2000 քմ պահեստ, վաճառակետեր, ադմինիստացիա։ Ունենք նաև, այսպես ասած, «ուղեղային կենտրոն»։ Առաջ ինքս էի պատվերներ անում Ռուսաստանից, հիմա արդեն նաև Անգլիայից ենք պատվիրում գրքեր և պատվերներն անում են երիտասարդ աշխատակցուհիներ, որոնք հրաշալի են կատարում այս աշխատանքը։ Ի դեպ, կարևորն այն է, որ մեր աշխատակիցները գիրք սիրում են և աշխատանքն էլ սիրով են անում։
Այսօր «Բուկինիստի» ցանցը առաջատարներից է Հայաստանում։ Ունենք 18 վաճառակետ։ Սակայն ես յուրացրել եմ Լեվ Տոլստոյի ասացվածքը․ «Մարդը կոտորակ է։ Համարիչը՝ ուրիշների կողմից քո գնահատականն է, հայտարարը՝ ինքդ քեզ տված գնահատականը»։ Ես ուզում եմ, որ համարիչը մեծ լինի։ Ինչևէ։ Մեծ ու փոքր վաճառակետերը, իհարկե, ձեռքբերում են, սակայն Մաշտոցի 20-ի մայր գրախանութը մեր հպարտությունն է։ Մեր ողջ կարողությունը, տեսականին այստեղ է։ Նաև մեր նպատակն ու երազանքը, որ «Բուկինիստը» դառնա Երևանի այցեքարտերից մեկը։
Ռուսական «հոսքը» զգացվեց նաև մեր ոլորտում։ Այն, որ ասում են Հայաստան են եկել IT ոլորտի մասնագետներ, կարծում եմ, այդքան էլ այդպես չի։ Հիմնականում միգուցե, սակայն կան նաև այլ ոլորտների մասնագետներ, կարևորը՝ մտավոր ոլորտների։ Ի դեպ, գրախանութը ռուս աշխատակից ունի՝ Սերգեյը, ով ռուսական գրականության բաժնում է աշխատում։ Եկավ, ասաց որ աշխատանք է փնտրում, որ Մոսկվայում հինգ գրախանութի տնօրեն է եղել։ Ասում եմ՝ ինչպե՞ս ես այստեղ աշխատելու, լեզու չգիտես, պատասխանեց՝ գուգլ–թարգմանիչով։ Գիտեք, ես չեմ ամաչում ասել, որ այն գիտելիքները որ ունեմ այս ասպարեզում, աշխատանքային հմտությունները, փորձը ձեռք եմ բերել ռուսներից, դեռ խորհրդային տարիներին և շատ դրական կլինի նաև մեր աշխատակիցների համար նման շփումները։ Հաստատ սովորելու բան կունենան։
Ռուսները ընթերցասեր, գիրքը գնահատող ազգ են, դա այդպես է։ Սակայն դա չի նշանակում, որ այլ ազգեր գրքասեր չեն։ Խորհրդային տարիների գաղափարախոսության միֆերից է, որ ամերիկացիները կամ անգլիացիները կամ գերմանացիները գիրք չեն կարդում։ Այդ երկրներում վերաբերմունքը դեպի գիրքը շատ բարձր մակարդակի վրա է։ Դրա վկայությունը՝ գրահրատարակչությունն է։ Որևէ հրատարակիչ իր միջոցները հենց այնպես չի վատնի, եթե պահանջարկ չլինի։ Տեսեք գրքի ինչ միջազգային ցուցահանդեսներ են կազմակերպվում։ Ամեն երկրում էլ կան թե՛ ընթերցասեր, ու թե՛ գիրքն անտեսող մարդիկ։
Գրքի պահանջարկը տարեցտարի մեծանում է։ Ասում ենք՝ նոր սերունդը գիրք չի կարդում։ Չկա նման բան։ Հիմնականում երիտասարդներն են գիրք գնում։ Հրաշալի սերունդ ունենք։ Իսկ թե հատկապես ինչ գրականություն են նախընտրում, ասեմ՝ և՛ գեղարվեստական, և՛ գիտական, և՛ մասնագիտական:
Աճել է գեղարվեստական գրականության նկատմամբ պահանջարկը։ Օտար լեզուներով գրականության պահանջարկ կա՝ հատկապես անգլերեն, գերմաներեն։ Ռուսերենը արհեստական ձևով հետ մղեցին։ Շատ սխալ էր։ Հիմա որոշ չափով մոտեցումը փոխվել է։ Ռուսերենով մեծ ինֆորմացիայի աղբյուր կա։ Ինչքան էլ որ հիմա թարգմանվում է, դա չնչին մասն է։ Կան գրքեր, որ թարգմանելն անիմաստ է, քանի որ պահանջարկը մեծ չի լինի, իսկ փոքր տպաքանակի դեպքում՝ ծախսատար է ստացվում։ Ինչ վերաբերում է թարգմանչական գրականության որակին, ապա թյուր կարծիք կա, որ խորհրդային տարիներին թարգմանություններն ավելի որակյալ էին։ Թարգմանչական գրականության լավագույն ավանդույթները շարունակվում են։
Նախկինում սփյուռքից ներգաղթածներն էին նաև թարգմանությամբ զբաղվում, օրինակ Արման Կոթիկյանն էր ֆրանսերենից թարգմանություններ անում, քանի որ լեզվի կրող էր։ Ռուսերենից էլ թարգմանություններ կային, որոնք հաջողված էին՝ օրինակ Սուրեն Խաչատրյանի թարգմանությունները։ Ի տարբերություն խորհրդային տարիների, երբ մեծ մասը ռուսերենից էր թարգմանվում և համեմատաբար քիչ էին բնագրից թարգմանությունները, այսօր թարգմանվում են հիմնականում բնագրերից։ Հիշում են Խաչիկ Դաշտենցի անունը, ով հիանալի Շեքսպիր էր թարգմանել։ Իհարկե պետք է հիշեն։ Բայց այսօր էլ անուններ ունենք՝ օրինակ Արամ Թոփչյանը, ով նույնպես հիանալի Շեքսպիր է թարգմանել, նաև հին հունարենից «Իլիականն» է թարգմանել։
Ես համարում եմ հաջողված թարգմանությունն այն թարգմանությունն է, երբ գիրքը կարդալիս թվում է կարծես հայերեն է գրված։ Հիմա էլ կան թարգմանություններ, որ ստիպված կարդում ես, քանի որ ընտրություն չունես։ Կան և հիանալի թարգմանություններ։ Երբ հրատարակում էինք մեր «Գիտելիքների հանրագիտարանները», անգլերեն թարգմանչուհուց բացի՝ նաև մասնագետ խմբագրեր ունեինք։ Իսկ «Տիեզերքի հանրագիտարանի» թարգմանիչը Բյուրականի աստղադիտարանի նախկին տնօրենը՝ Հայկ Հարությունյանն էր, ով բացահայտեց, որ հայերի անունով անվանակոչված աստղեր կան, որոնք հանրագիտարանում ներառված չէին։ Գրեցինք անգլիացիներին, սակայն պատասխան չստացանք։
Ինչպես յուրաքանչյուր գործում կա՛մ պետք է պրոֆեսիոնալ ու բարեխիղճ արվի, կա՛մ ավելի լավ է չմոտենալ այդ գործին։ Պետք է սիրես քո աշխատանքը, որպեսզի կարողանաս հաջողություն ունենաս։
Մենք մեր գործը սիրում ենք և ժամանակն է է՛լ ավելի ընդլայնվելու, մեծ, ընդարձակ տարածք ունենալու, որ «Բուկինիստ»-ը ոչ միայն առք ու վաճառքի կետ լինի միայն, այլ դառնա մշակութային կենտրոն, որտեղ մարդիկ պահանջ կունենան գալ, հանդիպել, հաղորդակցվել, քննարկել, նոր բան սովորել։
Ինչ վերաբերում է Մաշտոց 20 հասցեում գործող գրախանութի հոբելյանին, հինգ տարի առաջ հայտնաբերեցինք, որ 85 տարեկան է։ Նշեցինք ինչ-որ ձևով։ Այս տարի 90-ամյակն է։ Երկրորդ 90-ը չի լինելու, հարյուրն էլ շատ հեռու է, դեռ տաս տարի կա։ Մտածեցինք՝ իսկ ինչո՞ւ չնշենք։ Սա երևույթ է։ Հայաստանում ուրիշ նման գրախանութ չկա։
Նյութն ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում