Ne morate biti pretjerani poznavalac moderne američke kinematografije da uočite kako se ime scenariste, režisera i glumca Tejlora Šeridana tokom posljednje decenije pretvorilo u jedno od najuočljivijih i najčešćih imena na filmskim i televizijskim špicama.
Preciznije rečeno, samo tokom posljednjih 12 godina on se potpisao ispod osam filmova i šest televizijskih serija, kao scenarista ili režiser, piše Glas Srpske.
I bez obzira što on nije pretjerano sklon medijskom eksponiranju a svoj posao u Holivudu pravda riječima da mora zaraditi novac za održavanje vlastitog ranča “Četiri šestice”, naslovi serija poput “Jeloustoun, “Gradonačelnik Kingstauna”, “1883”, “1923”, Pravi kauboji” i “Kralj Tulse” te filmovi “Sikario”, “Pakao i visoka voda”, “Vjetrovita rijeka”... dovoljno govore za sebe, kako brojnim nagradama tako i ogromnim brojkama gledanosti.
Sve u svemu, Šeridan trenutno ima četiri serije koje se emituju, dvije serije koje se trenutno snimaju i četiri serije u razvoju, plus jedan film u pretprodukciji, uz nekoliko manjih uloga, čisto da održi formu. Iskreno govoreći, nemoguće je dati njegovim zaslugama pravu vrijednost koju zaslužuju kada njihov autor rijetko daje intervjue, zaobilazi većinu cehovskih događaja i radije živi na pomenutom ranču u okolini Fort Vorta u Teksasu, ostavši skoro nepoznat za širu javnost.
Dječko iz Teksasa
Siromaštvo, patnja i težak rad oblikovali su i Šeridanov život i karijeru. Odrastao je na ogromnoj farmi u pustari centralnog Teksasa. Kada su mu se roditelji razveli njegova majka je naslijedila ranč, ali je izgubila imovinu nakon što je uzela niz katastrofalnih kredita. Šeridan se upisao na državni koledž, ali bio je užasan student i ubrzo je živio u Ostinu, kosio travnjake i farbao kuće da bi ga pronalazač talenata spazio u tržnom centru i zapitao se da li je razmišljao o karijeri foto-modela ili glumca. Izabrao je glumu, a dolazeći na jednu od audicija odmah na početku karijere, udario je drugog glumca u vilicu koji je otišao s vrećicom leda na licu, dok je Šeridan dobio ulogu.
Udarac je upućen nakon što je navodno drugi glumac kontinuirano prekidao Šeridana tokom kastinga za reklamu kuhinjskih aparata. Šeridan je upozorio svog suparnika da će ga, ako ponovo progovori preko njega, prekinuti udarcem. Drugi tip je nastavio da se ubacuje zbog čega je stvarno dobio udarac. To je navodno bilo smiješno producentu reklame pa je ponudio posao zgodnom rančeru, što je bio početak nekonvencionalnog, uspona tokom kojeg je žilavi Teksašanin, koji izgleda da je izašao iz reklame “Marlboro Mena”, postao jedna od najvećih likova u američkoj industriji zabave. Šeridan se preselio u Los Anđeles, iako je mrzio holivudski glamur i laž, pa je otišao da živi među Indijance u kampu izvan “LA”, blizu grada Ojai. U međuvremenu, njegova glumačka karijera polako je napredovala, s malim ulogama u serijama “Veronika Mars” i “Voker-teksaški rendžer”, što mu uz suprugu i malog sina nije bilo dovoljno za život, pa je držao časove glume a među njegovim učenicima bile su buduće zvijezde Arijana Grande i Dženifer Lorens.
Ipak u toj fazi karijere, njegov prvi veći uspjeh stigao je u 38. godini kada je dobio ulogu zamjenika šerifa Dejvida Hejla u kultnoj seriji “Sinovi anarhije”. Ipak, napustio je šou nakon što su producenti odbili da mu podignu platu iznad 150.000 dolara, iako se zapravo nije radilo toliko o novcu, koliko o njegovom osjećaju da je njegov ponos srozan tvrdnjom producenata da njegov rad ne vrijedi više od toga. Šeridan je dao otkaz i odlučio da će postati scenarista. Nije znao ništa o pisanju scenarija i zato je progutao skripte za sve svoje omiljene TV serije i filmove, gdje je shvatio da svi slijede ista pravila pa je odlučio da ponudi vlastita.
I u potpunosti ih je razbio s trilerom “Sikario” iz 2015. godine, čudnim, mračnim filmom u kojem glumi Emili Blunt zajedno s Benisiom del Torom i Džošom Brolinom, a brilijantno ga je režirao još jedan holivudski autsajder, Kanađanin Deni Vilenev. “Sikario” u svojim ranim scenama ima sva obilježja klasičnog trilera o ratu protiv droge smještenog u krvavi prostor američko-meksičke granice, ali Šeridan ubacuje nekoliko epskih karaktera i čudnih zaokreta, koji će postati njegov zaštitni znak, pa se gledalac do kraja filma muči da razlikuje junake od negativaca. Njegov scenario bio je nominovan za “Oskara” 2016. godine, ali do tada je Šeridan već prodao scenario za “Pakao ili visoku vodu” za 500.000 dolara. Njegov treći igrani film, “Vjetrovita rijeka” iz 2017, sa svoje strane, oslanjao se na njegovo životno iskustvo među Indijancima i razotkrio stranu njihovog života koje veći dio građana SAD nisu bili svjesni.
Bez obzira na proboj u Holivudu, prava prilika za usamljenog scenaristu koji ne igra po pravilima došla je s ponudom studija “Paramount” da napiše nekoliko projekata za njihov striming kanal u razvoju. Njegov prvi prijedlog se zvao “Jeloustoun”. I ostalo je istorija...
Povratak vesterna
Priča o Džonu Datonu, vlasniku najvećeg ranča u SAD, bez obzira što niko to nije očekivao (osim možda Šeridana), uključujući i studio “Paramount”, već s prvom sezonom postaje hit, vraćajući na velika vrata vestern na male ekrane. “Jeloustoun” koji trenutno emituje petu sezonu prkosi svim zakonima moderne televizijske drame, pošto u eri kada se od kritike hvaljene serije kao što su “Nasljednici” i “Bijeli lotus” bore da privuku publiku, Šeridan to uspijeva bez bilo čije podrške osim publike. Serija s Kevinom Kostnerom u glavnoj ulozi tvrdoglavog patrijarha najvećeg američkog ranča u Montani bila je hit od početka, a publika je iz sezone u sezonu samo rasla i rasla. Privukao je preko 11 miliona gledalaca za finale četvrte sezone, a 15 miliona za premijeru pete sezone, što je apsolutni rekord na nacionalnom nivou.
U međuvremenu je Šeridan napisao prikvel o dolasku porodice Daton na zapad klasičnu vestern seriju “1883”, te brutalni krimić “Gradonačelnik Kingstauna”, koji su takođe postali hitovi na “Paramountu”, usput pripremajući još nekoliko serijala poput duhovite mafijaške priče “Kralj Tulse” sa Silvesterom Staloneom i novog “Jeloustoun” spin-ofa “1923” sa Harisonom Fordom i Helen Miren.
Šeridanova kreativnost, produktivnost i uspjeh oduzimaju dah ne samo u smislu broja publike koju privlači, već i zato što je to učinio bez potrebe da se oslanja na kritičare, prestižne nagrade u žanru ili podršku društvenih mreža. Dok su njegovi filmski scenariji naišli na pohvale uz oskarovske nominacije, televizijski kritičari, koji su pisali ode “Nasljednicima” (takođe porodična američka priča s moćnim patrijarhom na čelu) uglavnom su ignorirali “Jeluostoun” ili da bude gore optuživali su autora za promociju konzervativnih ideja.
Bilo to istina ili ne, u tome je vjerovatno tajna njegovog uspjeha. On ne pravi televiziju za kritičare ili cehovske žirije. Njegove emisije su za sve ostale, a ispostavilo se u Americi i ostatku planete, da ti “ostali” predstavljaju mnogo publike ispred ekrana. Za razliku od liberalne kritike ili “vouk” jurišnika, Šeridan se povezuje s prosječnim Amerikancima na gotovo visceralnom nivou, uz snažan oslonac na arhetipske istorijske slike.
Serija” Jeloustoun” se recimo oslanja na ikonični status Kevina Kostnera kao klasičnog američkog glumca, iz tzv. škole glume ličnosti (Klint Istvud, Džon Vejn..), koji tumači Džona Datona, nasilnog poglavara moćnog klana Daton u Montani. Ipak “Jeloustoun” ide dalje od mračne porodične hronike, on se bavi ljudima koji rade za njih i ljudima koji rade protiv njih u svom DNK sastavu, dok istražuje Šeridanovu omiljenu temu propadanje velikih američkih arhetipova kao što su kauboji, porodica, sloboda i divljina u svijetu koji se brzo mijenja. Sam autor, ipak, decidno kaže da “Jeloustoun” nije stvaran i da on nije ničiji glas osim sopstvenog pogleda na pisanje.
- To nije pravi ranč. To je fikcija. Većina rančera ne ide okolo i baca tijela po ničijim zemljištima i na željezničkim stanicama. Mislim, najpoznatiji ranč u Americi nije stvaran. Je li to bio samo moj hir? Samo stvar tipa “urbani kauboji”? Htio sam da ispričam priču o stvarnom ranču, a ne da je dramatizujem - rekao je Šeridan.
Tejlorova jedina poruka je bila da je američki san uvijek bio brutalna i krvava stvar i da su Sjedinjene Države taj blistavi dom slobodnih, izgrađene na generacijama patnje i nasilja. On sam je krajnje fascinantna figura koja u sebi krije brojne paradokse. Smatraju ga ikonom mačo muškaraca ali ženski likovi u njegovim scenarijima često su snažniji od svojih muškaraca, iako ne bježe od svoje ženstvenosti. Piše o kontinuiranoj marginalizaciji Indijanaca, ali je otvoreno kritikovao ideju bijelih privilegija i demonizaciju bijelih Amerikanaca radničke klase, što je postalo popularno posljednjih godina. U njegovim riječima iz rijetkih datih intervjua, osjeća se jednak prezir prema oba pola američke politike, od republikanaca do demokrata, a prije svega prema federalnoj vlasti nezainteresovanog za pojedinca, bez obzira na boju kože.