Τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας για την οικονομική κατάσταση των Τουρκοκυπρίων είναι κάθε φορά και χειρότερα
Η οικονομική κατάσταση στην τουρκοκυπριακή κοινότητα επιδεινώνεται κυριολεκτικά μέρα με τη μέρα, συνεπεία της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας και του πληθωρισμού στην Τουρκία, του ψηλότερου που καταγράφεται από το 1998. Οι Τουρκοκύπριοι διαδηλώνουν ενάντια στην κατάσταση αυτή, αλλά και στην απάθεια με την οποία η «κυβέρνηση» Τατάρ αντιμετωπίζει την κατάσταση, επιστρατεύοντας ευχολόγια και δίνοντας ολοένα και μεγαλύτερο πεδίο ελέγχου στην Άγκυρα και αναλόγως, ολοένα και μικρότερο λόγο στους ίδιους τους Τουρκοκύπριους, σ’ ό,τι αφορά το μέλλον τους.
Πιο καθαρά από οπουδήποτε αλλού αποτυπώνεται η κατάσταση στο λιανεμπόριο, με εκατοντάδες καταστήματα να βάζουν λουκέτο, τους καταστηματάρχες να βουλιάζουν στα χρέη και χωρίς δυνατότητα επαναδραστηριοποίησης, κάτι που βέβαια αφορά και όσους θα ήθελαν τώρα να αναπτύξουν κάποιο είδος εμπορικής δραστηριότητας. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το γεγονός ότι το Τουρκοκυπριακό Επιμελητήριο Επαγγελματιών και Βιοτεχνών (KTEZO) ανακοίνωσε ότι πέντε χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν κλείσει μόνο από το 2020 μέχρι σήμερα. Χειρότερα πλήττεται ο τομέας των τροφίμων και των ποτών, κυρίως λόγω της ανάγκης των καταστηματαρχών να ψύχουν τα προϊόντα σε 24η βάση, με τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος να καταρρίπτουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, χωρίς βέβαια να υπολογίζονται οι ζημιές που καταγράφηκαν σε περιόδους με υψηλή συχνότητα σε διακοπές ρεύματος, με τους εμπόρους να αναγκάζονται συχνά να πετούν στα σκουπίδια μεγάλες ποσότητες τροφίμων.
Χειρότερα από ποτέ
Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του ΚΤΕΖΟ, στη Λευκωσία και μόνο, από τους 531 χώρους εργασίας, οι οποίοι σχετίζονται με τρόφιμα και ποτά, έκλεισαν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο οι 177, το 33% δηλαδή ή μία στις τρεις επιχειρήσεις. Η εκτίμηση του KTEZO για την καταγραφή η οποία συνεχίζεται είναι πως σε άλλες περιοχές τα πράγματα θα είναι ακόμα χειρότερα. To Επιμελητήριο συνέκρινε τις καταγραφές αυτής της κρίσης με άλλες στο παρελθόν και τα ευρήματά του είναι αρκούντως αποκαρδιωτικά, με κυριότερο αυτό που περιέγραψε ο Χιουρέμ Τουλγκά, γενικός συντονιστής του Επιμελητηρίου, ο οποίος εξήγησε πως σε καμία ανάλογη κρίση στην άλλη κοινότητα μέχρι σήμερα δεν είχαν καταγραφεί τόσο άσχημα δεδομένα. «Για πρώτη φορά στην ιστορία μας, ο αριθμός των κλειστών θέσεων εργασίας είναι διπλάσιος από τον αριθμό των ανοικτών θέσεων εργασίας», σημείωσε χαρακτηριστικά. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι πως, πέρα από αυτές τις επιχειρήσεις που έκλεισαν, ομοφωνία καταγράφεται στον επιχειρηματικό κόσμο ως προς την πρόβλεψη για αυτές που παραμένουν ανοικτές, καθώς τίποτα δεν θα μπορούσε να στηρίξει έστω και στο ελάχιστο την ελπίδα ότι θα τα καταφέρουν ή έστω ότι δεν θα συνεχίσουν να κλείνουν με τους ίδιους ταχείς ρυθμούς. Οι επιχειρήσεις, εξήγησε ο Τουλγκά, δεν δύνανται να αντιμετωπίσουν τις δαπάνες, με κυριότερη την αύξηση της ηλεκτρικής ενέργειας, την αύξηση του κατώτατου μισθού, τα ενοίκια και όλα τα υπόλοιπα. Πολλοί δε αναγκάζονται να πουλούν τις επιχειρήσεις που διατηρούσαν για πολλά χρόνια σε εξευτελιστικές τιμές, αλλά και αυτό έχει αρχίσει να μειώνεται, καθώς η οικονομική κατάσταση στην αγορά δεν τις κάνει ελκυστικές για πώληση, αφού και πάλι δεν θα είναι βιώσιμες.
Βουλιάζουν στα χρέη
Και επειδή ενός κακού μύρια έπονται, σε όλα αυτά προστίθενται βέβαια και κρούσματα αισχροκέρδειας, ειδικά σε σχέση με το ύψος των ενοικίων. Παράλληλα, ένα πρόσθετο όσο και πολύ επιβαρυντικό για το απώτερο μέλλον στοιχείο είναι πως αυτοί οι επιχειρηματίες οι οποίοι διατηρούν ακόμα τις επιχειρήσεις, υπερχρεώνονται για να τις διατηρήσουν, κάτι που όπως σημειώνει το Τουρκικό Βιομηχανικό Επιμελητήριο Κύπρου (KTSO) δεν μπορεί να λειτουργήσει ούτε ως προς τη διόρθωση των οικονομικών τους πραγμάτων και την έξοδο από την κρίση, ούτε βέβαια και ως δείκτης βιωσιμότητας για παρακάτω, αφού τίποτα δεν φαίνεται ότι θα αλλάξει έτσι που να εξυπηρετηθούν αυτά τα ολοένα αυξανόμενα χρέη. Αντιθέτως, αυτό που καταγράφεται είναι η περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης. Και αυτό είναι και το μόνο που δείχνει να υπάρχει στον ορίζοντα.
Πιο ψηλά και από την Τουρκία
Προχθές, προέκυψε άλλη μία εξέλιξη η οποία εξηγεί επιπροσθέτως τη δεινότητα της κατάστασης στην άλλη πλευρά. Σύμφωνα με «επίσημα» στοιχεία τα οποία δημοσιοποίησε ο «Οργανισμός Κρατικού Προγραμματισμού» των Τουρκοκυπρίων από την αρχή του έτους μέχρι το τέλος Ιουλίου, η αύξηση στο κόστος ζωής στην άλλη κοινότητα υπολογίστηκε στο 64,93%, την ώρα που στην ίδια την Τουρκία κυμάνθηκε στο 45,72%. Η διαφορά δηλαδή μεταξύ της άλλης πλευράς και της Τουρκίας, έφτασε το 36,96%. Οικονομικοί αναλυτές αποδίδουν τη διαφορά αυτή στην οικονομία, με δείκτη ξένου νομίσματος και την υποτίμηση της τουρκικής λίρας, ενώ διαφωνίες δείχνουν να προκύπτουν ως προς το πόσο δεδομένη πρέπει να θεωρείται μια απόκλιση ανάμεσα στις δύο περιοχές και ειδικά μια τέτοια απόκλιση. Όπως και να έχει, το μόνο βέβαιο είναι πως δύο πράγματα δεν επιδέχονται αμφισβήτησης:
Πρώτον, ότι η πολύ μεγάλη αυτή διαφορά υπάρχει και περιγράφει την τραγικότητα της κατάστασης των Τουρκοκυπρίων.
Δεύτερον, ότι οι Τουρκοκύπριοι υπό αυτές τις συνθήκες μάλλον δεν έχουν την πολυτέλεια να ασχολούνται με τις επιμέρους διαφωνίες των οικονομολόγων ως προς τις διαφορές της προσδεμένης στο άρμα της τουρκικής οικονομίας, οικονομίας των Τουρκοκυπρίων. Για αυτούς, αυτό που μετρά είναι ο αγώνας για επιβίωση, κυριολεκτική μάλιστα, ο οποίος γίνεται ολοένα και δυσκολότερος.
Μείωση στα καύσιμα, αλλά…
Με αυτά τα δεδομένα είναι που οι Τουρκοκύπριοι βγαίνουν στους δρόμους και διαμαρτύρονται, οι δε διαμαρτυρίες τους γίνονται μαζικότερες και μαχητικότερες μέρα με τη μέρα, καθώς το μέλλον τους γίνεται όλο και πιο αβέβαιο, όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά. Μικρές ανάσες, όπως η προχθεσινή ανακοίνωση ότι -στην Τουρκία- μειώνονται από σήμερα οι τιμές, του ντίζελ κατά 2,23 λίρες Τουρκίας (0,12 σεντ) το λίτρο και της βενζίνης κατά 1,15 λίρες Τουρκίας (0,065 σεντ) το λίτρο, θα σήμαιναν πολλά σε άλλες εποχές και σίγουρα κάτι σημαίνουν και σήμερα. Όμως, με τα αμέτρητα προβλήματα που μαστίζουν την άλλη κοινότητα, αμφίβολο είναι εάν θα μπορέσουν έστω να τις αντιληφθούν οι Τουρκοκύπριοι.