Η παρακάτω φωτογραφία τραβήχτηκε πριν από μισό αιώνα, στις 8 Ιουνίου 1972 και είναι αναμφίβολα μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες παγκοσμίως. Πρόκειται για την φωτογραφία της Φαν Τι Κιμ Πούκ που τρέχει τρομαγμένη και γυμνή στο δρόμο για να γλιτώσει τη ζωή της, μετά τον βομβαρδισμό του χωριού της με βόμβες ναπάλμ, στο Βιετνάμ. Μια στιγμή που αποτυπώθηκε από τον φωτογράφο του Associated Press, Νικ Ουτ και είναι από τις πιο εμβληματικές του 20ου αιώνα.
Πενήντα χρόνια μετά, η Φαν Τι Κιμ Πούκ, που ζει τα τελευταία χρόνια στον Καναδά εξακολουθεί να μάχεται για την ειρήνη, από κοινού με τον Νικ Ουτ, τον άνθρωπο που τράβηξε την περίφημη φωτογραφία και στη συνέχεια της έσωσε τη ζωή.
Η τρομακτική φωτογραφία των παιδιών που φεύγουν από μια θανατηφόρα επίθεση ναπάλμ έχει γίνει μια καθοριστική εικόνα όχι μόνο του πολέμου του Βιετνάμ αλλά και του 20ού αιώνα. Σκοτεινός καπνός που φουσκώνει πίσω τους, τα πρόσωπα των νεαρών θεμάτων είναι ζωγραφισμένα με ένα μείγμα τρόμου, πόνου και σύγχυσης. Στρατιώτες από την 25η Μεραρχία του στρατού του Νοτίου Βιετνάμ ακολουθούν αβοήθητοι πίσω.
Τραβηγμένη έξω από το χωριό Τρανγκ Μπανγκ στις 8 Ιουνίου 1972, η φωτογραφία απαθανάτισε το τραύμα και την αδιάκριτη βία μιας σύγκρουσης που στοίχισε, σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, ένα εκατομμύριο ή περισσότερες ζωές αμάχων. Αν και ο επίσημος τίτλος της φωτογραφίας είναι "The Terror of War", (ο τρόμος του πολέμου) η φωτογραφία είναι περισσότερο γνωστή με το παρατσούκλι που δόθηκε στο βαριά καμένο, γυμνό 9χρονο κορίτσι στο κέντρο της: "Napalm Girl" (Κορίτσι του Ναπάλμ).
Το κορίτσι, αφού αναγνωρίστηκε ως η Φαν Τι Κιμ Πούκ, τελικά επέζησε από τα τραύματά του. Αυτό έγινε χάρη και στον φωτογράφο του Associated Press, Νικ Ουτ, ο οποίος αφού τράβηξε την εμβληματική πλέον εικόνα του, βοήθησε αυτά τα παιδιά. Πενήντα χρόνια μετά από εκείνη τη μοιραία μέρα, η Πουκ και ο Ουτ διατηρούν ακόμα τακτική επαφή και χρησιμοποιούν την ιστορία τους για να διαδώσουν ένα παγκόσμιο μήνυμα ειρήνης.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή τη στιγμή», είπε η Πουκ σε βιντεοκλήση από το Τορόντο, όπου κατοικοεδρεύει τώρα.
Το παιδικό της χωριό Τρανγκ Μπανγκ, λιγότερο από 30 μίλια βορειοδυτικά της Σαϊγκόν (τώρα Χο Τσι Μινχ), είχε καταληφθεί τότε από κομμουνιστικές δυνάμεις από τα βόρεια της χώρας. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εποχής των New York Times, ο στρατός του Νοτίου Βιετνάμ είχε περάσει τρεις ημέρες προσπαθώντας να τους διώξει και να ανοίξει ξανά τον κοντινό αυτοκινητόδρομο. Εκείνο το πρωί, η Πολεμική Αεροπορία του Νότου έστειλε αεροπλάνα Skyraider με έλικα για να ρίξουν ναπάλμ, μια ουσία που προκαλεί σοβαρά εγκαύματα και κολλάει σε στόχους, σε εχθρικές θέσεις.
Η Πουκ και η οικογένειά της είχαν καταφύγει μαζί με άλλους πολίτες και στρατιώτες του Νοτίου Βιετνάμ σε έναν βουδιστικό ναό. Όταν άκουσαν τα αεροσκάφη του στρατού τους από πάνω, οι στρατιώτες προέτρεψαν όλους να φύγουν, φοβούμενοι μια επίθεση. Τραγικά, η ομάδα παρερμηνεύτηκε με τον εχθρό.
«Γύρισα το κεφάλι μου και είδα τα αεροπλάνα και είδα τέσσερις βόμβες να προσγειώνονται», είπε η Πουκ. «Τότε, ξαφνικά, έγινε φωτιά παντού, και τα ρούχα μου κάηκαν από τη φωτιά. Εκείνη τη στιγμή δεν είδα κανέναν γύρω μου, μόνο φωτιά»
«Ακόμα θυμάμαι τι σκέφτηκα», πρόσθεσε. «Σκέφτηκα: «Θεέ μου, κάηκα, θα είμαι άσχημη και οι άνθρωποι θα με βλέπουν διαφορετικά. Αλλά ήμουν τόσο τρομοκρατημένη».
Η Πουκ έσκισε ό,τι είχε απομείνει από τα ρούχα της και έτρεξε στον αυτοκινητόδρομο Route 1.
Ο Βιετναμέζος φωτογράφος Ουτ, ο οποίος ήταν 21 ετών τότε, ήταν μεταξύ αρκετών δημοσιογράφων που βρίσκονταν έξω από το χωριό και περίμεναν περαιτέρω σύγκρουση εκείνη την ημέρα.
«Είδα την Κιμ να τρέχει και εκείνη (φώναξε στα βιετναμέζικα) «Πολύ ζεστό! Πολύ ζεστό!» είπε σε βιντεοκλήση από το Λος Άντζελες. «Όταν την τράβηξα τη φωτογραφία, είδα ότι το σώμα της είχε καεί τόσο πολύ και ήθελα να τη βοηθήσω αμέσως. Άφησα όλο τον εξοπλισμό της κάμερας στον αυτοκινητόδρομο και έβαλα νερό στο σώμα της».
Στη συνέχεια ο Ουτ έβαλε τα τραυματισμένα παιδιά στο βαν του και τα μετέφερε μετά από 30 λεπτά σε ένα κοντινό νοσοκομείο. Αλλά κατά την άφιξη, το νοσοκομείο του είπε ότι δεν υπήρχε χώρος και ότι θα έπρεπε να τους πάει στη Σαϊγκόν.
«Τους είπα, αν περάσει μια ώρα ακόμη (χωρίς θεραπεία), θα πεθάνει», θυμάται, προσθέτοντας ότι αρχικά φοβόταν ότι η Πουκ είχε ήδη πεθάνει στο όχημά του κατά τη διάρκεια της οδήγησης.
Ο Ουτ τελικά έπεισε τους γιατρούς να τους δεχτούν, βγάζοντας το πάσο του και λέγοντάς τους ότι η εικόνα των παιδιών θα εμφανιζόταν στις εφημερίδες του κόσμου την επόμενη μέρα. (Μιλώντας στο Vanity Fair το 2015, θυμήθηκε τα ακριβή του λόγια στο νοσοκομείο ως: «Αν κάποιος από αυτούς πεθάνει, θα έχετε πρόβλημα».)
Από το νοσοκομείο, ο Ουτ πήγε στο γραφείο του Associated Press στη Σαϊγκόν για να εμφανίσει τις φωτογραφίες. Οι εικόνες που τράβηξε έλεγαν μεγάλο μέρος της ιστορίας της ημέρας. Μια βόμβα που καταγράφηκε στον αέρα κάτω από ένα Skyraider, πυκνός μαύρος καπνός που υψωνόταν από το Τρανγκ Μπανγκ, ένα θύμα που μεταφέρεται σε ένα αυτοσχέδιο φορείο. Μια λιγότερο γνωστή εικόνα δείχνει τηλεοπτικά συνεργεία και στρατιώτες του Νοτίου Βιετνάμ συγκεντρωμένοι γύρω από την Πουκ, με το δέρμα της πλάτης και των χεριών της να καίγονται από το εύφλεκτο ζελέ που έκανε το ναπάλμ ένα τόσο αμφιλεγόμενο όπλο. Όμως ο φωτογράφος κατάλαβε αμέσως ότι μια εικόνα ξεχώριζε ανάμεσα στις υπόλοιπες.
Η φωτογραφία κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ
«Όταν επέστρεψα στο γραφείο μου, ο τεχνικός του σκοτεινού δωματίου και όλοι όσοι είδαν τη φωτογραφία μου είπαν αμέσως ότι ήταν πολύ δυνατή και ότι η φωτογραφία θα κέρδιζε Πούλιτζερ».
Είχαν δίκιο. Ο Ουτ τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ για τη φωτογραφία αυτή το 1973. Η εικόνα του ονομάστηκε επίσης World Press Photo of the Year αφού εμφανίστηκε στα πρωτοσέλιδα περισσότερων από 20 κορυφαίων ημερήσιων εφημερίδων των ΗΠΑ.
Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν τον απόκρυφο ισχυρισμό ότι το «Κορίτσι του Ναπάλμ» επιτάχυνε το τέλος του πολέμου του Βιετνάμ, ο οποίος συνεχίστηκε μέχρι το 1975 και είδε τους κομμουνιστές να παίρνουν τελικά τον έλεγχο του νότου της χώρας που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ. Ούτε φάνηκε να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την αμερικανική κοινή γνώμη, η οποία είχε ήδη στραφεί κατά της ανάμειξης των ΗΠΑ στη σύγκρουση από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 (η αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο Νότιο Βιετνάμ είχε αποσυρθεί, μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες, σχεδόν εξ ολοκλήρου από τη στιγμή που ο Ουτ απαθανάτισε την εικόνα του ). Ωστόσο, η φωτογραφία έγινε σύμβολο αντιπολεμικού αισθήματος.
Η απεικόνιση της φρίκης του ναπάλμ ήταν τόσο συγκλονιστική που ο Ρίτσαρντ Νίξον αναρωτήθηκε ιδιωτικά αν ήταν «πειραγμένη». Σε ηχογραφήσεις του Λευκού Οίκου που κυκλοφόρησαν δεκαετίες αργότερα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ υπέθεσε ότι η εικόνα είχε σκηνοθετηθεί μια κατηγορία που ο Ουτ είπε ότι τον είχε αναστατώσει πάρα πολύ.
Η Πουκ, εν τω μεταξύ, πέρασε 14 μήνες σε νοσοκομεία για να νοσηλευτεί για τα τραύματά της. Δύο από τα ξαδέρφια της είχαν σκοτωθεί στον βομβαρδισμό. Αλλά προσπάθησε να προχωρήσει τη ζωή της μετά από την επίθεση και την εικόνα που είχε γίνει γνωστή σε όλο τον κόσμο.
«Σαν παιδί αισθανόμουν τόσο αμήχανα, για να είμαι ειλικρινής», είπε. «Δεν μου άρεσε καθόλου αυτή η φωτογραφία. Γιατί τράβηξε τη φωτογραφία μου; Δεν ήθελα ποτέ να τη δω», πρόσθεσε για τα παιδικά της συναισθήματα.
Ονειρευόταν να γίνει γιατρός, αλλά η κομμουνιστική κυβέρνηση του Βιετνάμ την απομάκρυνε γρήγορα από την ιατρική σχολή για να τη χρησιμοποιήσει σε εκστρατείες προπαγάνδας. Θυμάται δημοσιογράφους που ταξίδευαν από το εξωτερικό για να ακούσουν την ιστορία της, αλλά η ίδια δυσκολεύτηκε πολύ με αυτή την δημοσιότητα.
«Επηρέασε πραγματικά την ιδιωτική μου ζωή», είπε, τονίζοντας παράλληλα ότι μερικές φορές ήθελε να «εξαφανιστεί».
«Δεν μπορούσα να πάω στο σχολείο. Δεν μπορούσα να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου. Και έτσι, κάπως το μισούσα, όλο αυτό» συμπλήρωσε η Πουκ.
Σύμβολο ελπίδας
Μόνο αφού η Πουκ έλαβε πολιτικό άσυλο από τον Καναδά το 1992, ένιωσε έμπνευση να χρησιμοποιήσει την προσωπική της τραγωδία για ευρύτερο καλό. Έγραψε ένα βιβλίο για τις εμπειρίες της και ίδρυσε το Kim Foundation International, μια φιλανθρωπική οργάνωση που παρέχει βοήθεια σε παιδιά του πολέμου. Ονομάστηκε πρέσβειρα καλής θέλησης των Ηνωμένων Εθνών το 1997 και κάνει ομιλίες σε όλο τον κόσμο για την ιστορία της ζωής της και τη δύναμη της συγχώρεσης.
Τον περασμένο μήνα, τον Μάιο, η Πουκ και ο Ουτ, τον οποίο εξακολουθεί να αποκαλεί χαϊδευτικά ως "θείο", παρουσίασαν ένα αντίγραφο της περίφημης φωτογραφίας στον Πάπα Φραγκίσκο στην πλατεία του Αγίου Πέτρου.
«Συνειδητοποίησα ότι, «Ουάου, αυτή η φωτογραφία έχει γίνει ένα ισχυρό δώρο για μένα -- μπορώ να (την χρησιμοποιήσω) για να εργαστώ για την ειρήνη, γιατί αυτή η φωτογραφία δεν με άφησε να φύγω», είπε.
«Τώρα μπορώ να κοιτάξω πίσω και να το αγκαλιάσω... Είμαι τόσο ευγνώμων που ο Ουτ μπόρεσε να καταγράψει εκείνη τη στιγμή της ιστορίας και να καταγράψει τη φρίκη του πολέμου, που μπορεί να αλλάξει ολόκληρο τον κόσμο. Και αυτή η στιγμή άλλαξε τη στάση και την πεποίθησή μου ότι μπορώ να κρατήσω το όνειρό μου ζωντανό για να βοηθήσω τους άλλους».
Μετά από χρόνια επεμβάσεων και θεραπείας, η Πουκ εξακολουθεί να υποφέρει από τα εγκαύματα που υπέστη εκείνη την ημέρα. Πρόσφατα υποβλήθηκε σε θεραπείες με λέιζερ στις ΗΠΑ, αν και νιώθει συνεχή πόνο λόγω των τραυματισμών της.
Αλλά, τώρα με δύο δικά της παιδιά, η Πουκ πιστώνει τη χριστιανική της πίστη για τη βοήθειά της «να προχωρήσει».
«Τώρα, 50 χρόνια μετά, είμαι τόσο ευγνώμων και δεν είμαι πια θύμα πολέμου. Είμαι επιζών και έχω την ευκαιρία να εργαστώ για την ειρήνη».
Ο Ουτ, ο οποίος είναι πλέον συνταξιούχος, εξακολουθεί να πιστεύει στη δύναμη της φωτογραφίας συγκρούσεων. Αναφερόμενος στον πόλεμο στην Ουκρανία, είπε ότι η πειθαρχία είναι «ακριβώς σημαντική τώρα όπως ήταν στο Βιετνάμ».
«Οι σημερινοί αναγνώστες βομβαρδίζονται με εικόνες από διάφορες πηγές, το σωρευτικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι εξίσου εντυπωσιακό με τις μοναδικές, εμβληματικές εικόνες εφημερίδων των προηγούμενων γενεών», τόνισε ο Ουτ και πρόσθεσε: «Όταν έβγαζα φωτογραφίες στο Βιετνάμ, τα πράγματα ήταν πολύ πιο αργά και δεν είχαμε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τώρα, έχετε πολλές φωτογραφίες, αλλά είναι τόσο στιγμιαία, από την άποψη του να λέμε την αλήθεια και να την φέρουμε στον κόσμο,- που είναι επίσης απίστευτα ισχυρό».
Πηγή: Cnn.com