Hun huis is tegenwoordig vijf keer zoveel waard. Bij verkoop levert het zeker 7 ton op, misschien wel 8. Maar een goed deel van die overwaarde opnemen om dat te schenken aan de kinderen, dat gaat niet. Dat ondervond de Twentse Dinie (81). Ze is boos. 'We zijn geen eigen baas meer over ons kapitaal. Dat is toch oneerlijk?'
Dit artikel is afkomstig uit Tubantia. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.
Vanuit haar tuinstoel wijst Dinie naar de muren, naar de glazen wand, naar het dak en naar de tuin. "Hier", zegt ze, "hier zit ons geld." In dat huis en in de grond waar het op staat. "Maar we kunnen er niet bij."
81 jaar is ze en al sinds het eind van de jaren zeventig woont ze hier, samen met haar man Hermen (88). Vanaf het terras is er uitzicht op de kerktoren, de tuin van meer dan 1000 vierkante meter grenst aan een stuk bos. Het is er stil, op het gefluit van de vogeltjes na. Ze lacht en vraagt dan: "Het is toch een feest om hier te wonen?"
Ze waren destijds de eersten die in dit deel van het dorp een huis lieten bouwen. De kosten drukten ze door zelf te doen wat ze konden. Maar wat toen veel geld was, dat is tegenwoordig een habbekrats. De prijs van een vierkante meter grond in dit deel van het dorp is zo'n 350 euro en hun woning is zeker vijf keer zoveel waard als veertig jaar geleden. 558.000 euro, volgens de meest actuele WOZ-waarde. "Maar ik denk dat het wel 8 ton opbrengt", zegt Dinie. "Want hier is niets te koop."
2 ton overwaarde
Van die waarde wilden ze de vruchten plukken. Daarom klopten ze eind vorig jaar bij de bank aan, met de vraag of ze 1, misschien 2 ton van de overwaarde konden opnemen. Deels om het onderhoud aan de tuin te financieren, want dat wordt allemaal te veel, maar vooral ook om het geld te kunnen schenken aan de kinderen. Het antwoord overdonderde Dinie: dat kon niet.
Ze kreeg te horen dat hun inkomsten (alleen AOW) zo'n forse opwaardering van de nieuwe hypotheek niet zouden dekken. Als oud-ondernemers (het stel had jarenlang een witgoedzaak in Enschede) hebben ze geen maandelijkse pensioenpremie. Het winkelpand dat eerst verhuurd werd en later verkocht was hun appeltje voor de dorst. Er is dus spaargeld, maar daar gaan ze zuinig mee om.
Hypotheekregels zijn streng
De kwestie van het stel staat niet op zich, aldus de Vereniging Eigen Huis. Banken en andere geldverstrekkers zijn voorzichtig met dit soort constructies, want de hypotheekregels zijn streng. Dat is niet voor niets. Er moet worden voorkomen dat er betalingsproblemen ontstaan of dat het geld van de overwaarde opeens op is. 'Voor ouderen die vaak lang en hard hebben gewerkt zou dat erg triest zijn', aldus een woordvoerder van de Vereniging Eigen Huis in een schriftelijke reactie.
Huizenprijzen kunnen stijgen zoals in de afgelopen jaren overal het geval was, maar ze kunnen ook dalen zoals tijdens de kredietcrisis ruim tien jaar geleden. Sindsdien worden er 'ruime veiligheidsmarges' aangehouden. Geldverstrekkers kijken goed naar de kosten van levensonderhoud, energielasten en andere financiële verplichtingen, zoals leningen en zorgkosten.
De mogelijkheden
Toch zijn er wel mogelijkheden. Florius, de Rabobank en ABN AMRO hebben zogeheten overwaarde- of verzilverhypotheken, waarmee ook geschonken kan worden. En wie het huis wil verduurzamen en daarvoor geld nodig heeft, die kan bij het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVn) terecht. 'Het hangt van het bestedingsdoel af', aldus de woordvoerder van de Vereniging Eigen Huis. Een advies geeft hij niet: dat is aan hypotheekadviseurs.
Dinie is wat huiverig voor het overstappen naar een andere hypotheekverstrekker. Die lichten de doopceel, en hoewel zij nog zeer vitaal is kwakkelt haar man met zijn gezondheid. Wat zou dat betekenen voor een hypotheek?
Verkopen en huren
Een andere optie om toch snel aan 'schenkkapitaal' te komen is het huis verkopen en het vervolgens huren. Maar die constructie ziet ze niet zitten. Nu betalen ze alleen een beetje rente per maand, een bedrag zo laag, daar kun je 'nog geen garagebox van huren'. Dinie: "Wat zouden we hier dan per maand betalen? 1600 euro? Daar zijn we te zuinig voor. We willen niet zoveel kosten maken dat we richting bijstandsniveau gaan, dat er straks geen geld meer op de rekening staat voor de begrafenis."
Wat haar frustreert is, dat ze geen baas meer zijn over hun eigen kapitaal. Zo voelt dat althans. "Het geld zit in de stenen, maar daar kun je niet van eten", zegt ze. Ze kunnen er geen leuke dingen van doen, hun vijf kinderen hebben pas iets aan de waarde van de woning als de ouders gestorven zijn. "En dat voelt oneerlijk."