Joodse scholen sluiten tijdelijk hun deuren, moskeeën worden beplakt met haatdragende teksten en herdenkingen worden afgelast. Sinds het uitbarsten van de oorlog tussen Israël en Hamas voelen sommige moslims en Joden in Nederland zich onveiliger, blijkt uit meldingen en signalen van betrokken instanties.
Stichting Meld Islamofobie ziet een "heel sterke" toename en de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding een "ongekende" toename in het aantal meldingen of signalen dat de afgelopen twee weken is binnengekomen.
Discriminatie jegens moslims is niet nieuw, benadrukt Rahma Bavelaar van Stichting Meld Islamofobie, maar het verband dat sommigen nu leggen tussen moslims en terrorisme is volgens de initiatiefnemer nu extra zichtbaar. Ook ziet Bavelaar meer meldingen binnenkomen van vrouwen die zichtbaar moslim zijn en van mensen die door werkgevers worden aangesproken op pro-Palestijnse sentimenten.
Zo meldde een vrouw uit Amsterdam bij de organisatie dat ze werd belaagd door een man op een fiets. "Hij trok mijn aandacht toen hij zei: 'Kijk uit, daar is Hamas, en toen begon hij te schelden'." Bavelaar heeft ook een melding binnengekregen van een man die zijn contract verloor vanwege zijn pro-Palestijnse standpunt.
Teksten bij moskee
In Middelburg zijn bij een moskee vorige week anti-islamitische teksten achtergelaten, meldt Islamitische Stichting Nederland (ISN), die 148 moskeeën vertegenwoordigt. De teksten verwezen ook naar de oorlog.
ISN maakt zich zorgen over de "toenemende anti-islam tendensen, moslimdiscriminatie in de samenleving en het geweld jegens moslims". De koepel roept moskeeën op tot waakzaamheid en het nemen van "maatregelen ten aanzien van veiligheid rondom de gebouwen".
Universiteit Utrecht zag zich vandaag genoodzaakt om studenten op te roepen "de rust en eenheid" te bewaren. De universiteit ziet dat er "met respect voor elkaars standpunten" gesprekken worden gevoerd, maar "tegelijkertijd krijgen we ook signalen dat het debat verhardt".
Gevoel is anders
Het afgelasten van de stille tocht voorafgaand aan de Kristallnachtherdenking in Groningen is het nieuwste voorbeeld van de opgelopen spanningen. De organisatie is bang dat de tocht verward kan worden met een demonstratie en wil "geen risico" nemen.
De afgelasting laat zien hoe de opgelopen spanningen en het onveilige gevoel niet altijd voortkomen uit bedreigingen. Die kreeg de organisatie namelijk niet.
"Maar het gevoel is anders dan vóór 7 oktober", zegt directeur Geert Volders van de organiserende stichting over de keuze tot afgelasten. De oorlog tussen Hamas en Israël heeft zeker ook zijn weerslag op Nederland, zegt hij.
"We vroegen ons als organiserend comité af of we in de huidige omstandigheden, in deze polariserende sfeer, van vrijwilligers kunnen vragen om in te staan voor een goed verloop van de tocht." Het comité kwam tot de beslissing dat het dat niet kan.
Het doel van antisemieten is om angst te zaaien en mensen uit elkaar te spelen. Als we daaraan toegeven, dan slaagt men in dat doel.
Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) zag al dat het aantal meldingen van antisemitisme toenam en komt deze week met nieuwe cijfers. Ook Eddo Verdoner, Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding, ziet een toename.
"De snelheid waarmee de signalen nu toenemen heb ik bij eerdere oplaaiingen van het conflict niet gezien", zegt Verdoner. Hij krijgt meldingen van ouders die zeggen dat hun kinderen worden lastiggevallen en van mensen die zich niet veilig voelen op hun werk, sportvereniging of gewoon op straat.
Vooral op sociale media neemt het antisemitisme toe, zegt Verdoner. "Ik kreeg vanochtend nog een TikTok-video te zien van een jong meisje dat een antisemitisme-theorie de wereld in slingert die zo uit een naziboek kan komen."
"Dit soort berichten en video's doet heel veel met mensen", zegt Verdoner. "Deze online haat is een inbreuk op de sociale cohesie in Nederland."
'Les voor het heden'
Verdoner respecteert de keuze van Volders om de tocht in Groningen af te gelasten. "Maar tegelijkertijd vind ik wel dat we strijdbaar moeten zijn om niet aan antisemitisme toe te geven. We zouden ons als samenleving hard moeten maken om juist dit soort momenten als de Kristallnacht te herdenken. Niet alleen voor de slachtoffers van toen, maar ook als een les voor het heden."
Het doel van antisemieten is "juist om tweedracht te zaaien in de samenleving", zegt hij. "Om angst te zaaien en mensen uit elkaar te spelen. Als we daaraan toegeven, dan slaagt men in dat doel."