Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) eylül ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 3,08 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 83,45'e yükseldiğini açıklamasının ardından TCMB'nin Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora göre, eylül ayında yıllık enflasyon alkol-tütün-altın grubunda bir miktar gerilerken, diğer gruplarda yükseldi. Enflasyondaki artışa en belirgin katkı ise enerji ve hizmet gruplarından geldi.
Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin mevsimsellikten arındırılmış aylık değişimleri eylülde bir miktar yavaşlarken, yıllık enflasyonlarındaki yükseliş devam etti.
Söz konusu gelişmelerle eylülde önceki aya göre yıllık tüketici enflasyonuna katkı enerjide 1,55 puan, hizmette 1,08 puan, gıdada 0,51 puan ve temel malda 0,21 puan artarken, alkol-tütün-altın grubunda 0,11 puan azaldı.
"KİRA GRUBUNDA AYLIK ARTIŞ HIZLANDI"
Hizmet fiyatları eylülde yüzde 3,90 artarken, grup yıllık enflasyonu 3,46 puan yükselişle yüzde 57,76'ya çıktı. Bu dönemde yıllık enflasyon, ulaştırma ve kirada daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda artış kaydetti.
Ulaştırma alt grubunda fiyatların yüzde 6,95 yükselmesiyle yıllık enflasyon da 7,69 puan artışla yüzde 97,98 seviyesine ulaştı. Bu gelişmede, servis ücretlerine bağlı olarak otobüsle şehir içi yolcu taşımacılığının yanı sıra havayolu ve demiryolu yolcu taşımacılığı kalemleri öne çıktı. Karayoluyla şehirlerarası yolcu taşımacılığı ücretleri ise geriledi.
Kira alt grubunda aylık artış yüzde 5,45'e yükselirken, mevsimsellikten arındırmış veriler önceki aylara kıyasla hızlanmaya işaret etti. Diğer hizmetlerde fiyatlar aylık bazda yüzde 3,64 arttı. Üniversite ücretlerindeki artış neticesinde eğitim hizmetleri ve trafik sigortasına bağlı olarak sigorta hizmetleri dikkati çeken kalemler oldu.
Bu dönemde, lokanta-otel alt grubunda fiyatlar da yüzde 2,43 ile önceki aylara kıyasla daha ılımlı bir şekilde arttı ve alt grup yıllık enflasyonu 0,39 puan yükselişle yüzde 81,34'e ulaştı.
"YILLIK ENFLASYON DAYANIKLI MALLARDA GERİLEDİ"
Temel mal grubunda eylül ayında yıllık enflasyon 0,58 puan artışla yüzde 77,49'a çıktı. Bu dönemde, yıllık enflasyon dayanıklı mallarda gerilerken diğer alt gruplarda yükseldi.
Altın hariç dayanıklı mal fiyatları eylülde yüzde 0,98 artarken, bu gelişmede yüzde 2,46'yla elektrikli ve elektriksiz aletler öne çıktı. Mobilya fiyatlarındaki yüzde 0,34'lük gerileme ise daha olumsuz bir görünümü sınırladı. Böylelikle, alt grup yıllık enflasyonu 1,83 puan azalışla yüzde 89,96'ya geriledi.
Yeni sezon etkisinin izlendiği giyim ve ayakkabı grubunda yıllık enflasyon eylülde 2,24 puan artarak yüzde 39,62'ye çıktı. Diğer temel mallarda ise fiyat artışları grup geneline yayılırken, kişisel bakım ürünleri ve evle ilgili temizlik malzemeleri dikkati çekti. Grubun aylık enflasyonu da eylülde 3,01 olarak gerçekleşti.
"ENERJİ ENFLASYONU, ELEKTRİK VE DOĞAL GAZ DÜZENLEMESİ İLE ÖNEMLİ ÖLÇÜDE YÜKSELDİ"
Enerji enflasyonu, uluslararası ham petrol fiyatlarına paralel olarak gerileyen akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarına karşın, elektrik, doğal gaz, şebeke suyu gibi yönetilen/yönlendirilen kalemler ile katı yakıt fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak önemli ölçüde yükseldi.
Bu gelişmelerle enerji fiyatları eylülde yüzde 7,39 yükseldi ve grup yıllık enflasyonu 11,25 puanlık artışla yüzde 132,98'e ulaştı.
Elektrik ve doğal gaz mesken tarifelerinde yapılan düzenleme sonucunda ilgili kalemlerin fiyatları yüzde 20 ve yüzde 20,98 yükselerek, enerji grubu fiyat artışının sürükleyicileri oldu.
Bu dönemde yüzde 6,96'yla şebeke suyu ve yüzde 6,98'le katı yakıt fiyatları da sergiledikleri artışlarla dikkati çekti. Diğer yandan, uluslararası ham petrol fiyatlarıyla uyumlu olarak, bu dönemde akaryakıt yüzde 1,34 ve tüp gaz fiyatları yüzde 1,03 düşüş kaydetti.
"GIDA YILLIK ENFLASYONU EYLÜLDE ALT GRUPLAR GENELİNDE YÜKSELDİ"
Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları eylülde yüzde 1,97 artarken, grup yıllık enflasyonu 2,80 puan yükselerek yüzde 93,05'e çıktı. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 2,88 puan artışla yüzde 82,39'a, işlenmiş gıdada 2,52 puan yükselişle yüzde 102,9'a ulaştı.
Bu dönemde, işlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve sebze fiyatlarında yükselişe işaret etti.
Taze meyve ve sebze dışı işlenmemiş gıdada ise pirinç, yumurta ve kuruyemiş fiyatlarındaki artışlar öne çıktı. Patates ve kırmızı et fiyatlarında ise azalış gözlendi.
İşlenmiş gıda fiyatlarında görülen yüzde 2,73'lük artışta ise temelde ekmek-tahıl, konserve sebze ürünleri ve şeker ile bağlantılı ürünler etkili oldu.
"ELEKTRİK ÜRETİMİ VE GAZ İMALATI ÖNCÜLÜĞÜNDE ÜRETİCİ FİYATLARINDAKİ ARTIŞ HIZLANDI"
Jeopolitik gelişmelere paralel olarak yüksek seyreden doğal gaz fiyatlarının yurt içi enerji fiyatlarına yansıması neticesinde, eylülde elektrik üretimi ve gaz imalatı öncülüğünde üretici fiyatlarındaki artış hızlandı.
Bu gelişme sonucu yurt içi üretici fiyatları eylülde yüzde 4,78 yükseldi, yıllık enflasyon 7,75 puan artışla yüzde 151,5'e çıktı.
Ana sanayi gruplarına göre bakıldığında, yıllık enflasyon enerji ve dayanıksız tüketim mallarında daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi.
Aylık fiyat artışları sektörler bazında incelendiğinde, uluslararası doğal gaz fiyatlarını takiben önemli artışlar gösteren elektrik-gazın yanı sıra suyun arıtılması ve dağıtılması, giyim eşyası, kömür-linyit, içecek ile inşaat sektörüyle bağlantılı ürünlerin fiyatlarındaki artışların belirgin olduğu görüldü.