Trots nationalistisch of fascistisch? Wie zijn de groepen op het verboden Frontnacht en waar staan ze voor?

"Wij zijn radicaal Vlaams-nationalistisch, wij zijn niet (neo)nazistisch. Ook de zangers en groepen die wij uitnodigen beantwoorden aan dat criterium", zo reageerde IJzerwake, dat het festival Frontnacht organiseert, in een bericht op Facebook eerder al als reactie op de heisa.

Fascistisch voor de ene, slechts een uiting van identitaire gevoelens voor de ander… De bands op het podium maken veel los. Nochtans zijn groepen als Bronson of zangers als Harm-Jan Smit niet meteen bekend bij het grote publiek. Wel bij een publiek met een radicale visie op de samenleving.

Vredescollectief Ieper bekeek songteksten van de bands die openbaar zijn en voegde 35 fragmenten toe als bijlage bij hun open brief waarin werd gevraagd het festival te verbieden. Het gaat volgens Vredescollectief Ieper onder meer om fragmenten die aantonen dat de bands oproepen tot geweld, aanzetten tot discriminatie en rassenhaat.

"Je gaat deze groepen nooit betrappen op gebaren als een Hitlergroet op het podium of expliciete fascistische teksten, maar ze zijn wel degelijk verbonden met de radicaal extreemrechtse scène in Europa. Dit gaat over meer dan het identitaire", zegt Michael Colborne via video call. "Ze lijken niet altijd extreem, maar als je naar de 'subtekst' kijkt, naar waar ze over zingen, dan is er meer aan de hand."

Michael Colborne werkt voor het journalistieke onderzoekscollectief Bellingcat en volgt de evolutie van extreemrechts in Europa. Hij deed al onderzoek naar de bands op Frontnacht.

De hoofdact voor de eerste editie van Frontnacht is de Italiaanse band Bronson. De groep ontstond ooit in de schoot van CasaPound, een voormalige rechts-extremistische partij en neo-fascistische beweging die regelmatig de verdediging van de Italiaanse dictator Mussolini op zich neemt. Volgens de beweging is fascisme binnen een democratisch systeem legitiem. 

Verschillende leden van CasaPound werden ook al veroordeeld voor geweld tegen migranten, minderheden en politieke tegenstanders. 

Bronson kenmerkt zich dan weer door liederen waarin ze zich verzetten tegen de huidige politiek en gevestigde instellingen. Een van hun singles heet dan ook veelzeggend: "Fuck EU". 

Colborne: "Ze zijn heel populair in de extreemrechtse scene in Oost- en West-Europa. Hun muziek en ideeën wordt ook gretig gedeeld in Telegramgroepen. Voor hen maakt muziek deel uit van hun politiek activisme."

"Phil van Flak" staat op de website van Frontnacht aangegeven. Flak is een Duitse, neonazistische band en Phil verwijst naar bandlid Philipp Neumann, die eerder ook al optrad bij Hammerskins, sinds enkele jaren de grootste Amerikaanse neonazistische skinheadbende. In zijn nummers zitten expliciete verwijzingen naar antisemitische complottheorieën.

Neumann werd in 2016 al eens tegengehouden aan de Zwitserse grens toen hij naar een neonazistisch optreden reisde. 

Colborne: "Neumanns repertoire, zowel solo als met zijn band Flak, bevat nummers met titels als "ZOG", wat staat voor "Zionist Occupied Government" als verwijzing naar een antisemitische complottheorie. Andere omvatten "AJAB", door extreemrechts in Duitsland en daarbuiten opgevat als een neonazi-code die "Alle Joden Zijn Klootzakken" betekent. In 2016 verboden de Zwitserse autoriteiten Neumann, die Duitser is, het land binnen te komen om op te treden op een extreemrechts evenement.

Flatlander is de artiestennaam van de Nederlander Harm-Jan Smit, die vroeger dan weer gitarist was van de neonazistische groep Blindfolded. Twee jaar geleden stond Flatlander op het Hongaarse Day of Honour-festival ter herdenking van het nazistisch verzet tegen de geallieerde bevrijding in 1945. 

Colborne: "In een rapport uit 2021 van de Anne Frank Stichting, dat onderzoek doet naar antisemitisme en rechts-extremisme, staat dat Blindfolded gelieerd was aan Crew38. Naast enkele eigen nummers covert Smit nummers van Blood & Honour-oprichter Ian Stuart Donaldson, de Canadese band RaHoWa - kort voor het neonazistische concept van de "racial holy war" - en de Amerikaanse neonazi-band Bound For Glory."

Een Duitse rocker die zichzelf omschrijft als een patriottische songwriter. Korn is minder uitgesproken extreemrechts, hij spreekt zelf van noch links, noch rechts, maar toch is hij omstreden. Zo stonden er ooit enkele nummers van hem op de beruchte "Schoolyard CD", een album dat de extreemrechtse partij Nationaldemokratische Partei Deutschland (NPD) gratis aan schoolpoorten uitdeelde. In 2003 probeerde de Duitse Bundesregierung de partij nog te laten verbieden vanwege haar neonazistische karakter, maar daar wilde het Grondwettelijk Hof toen niets van weten.

Een letterlijke vertaling van de Duitse literatuurstroming Sturm und Drang, al lijkt deze Vlaamse groep vooral geïnspireerd door de Noorse mythologie. Naar eigen zeggen brengen ze Noorse Vikingmuziek. 

Op hun Facebookpagina verbergen ze hun bewondering voor Odin, de Noorse god van de oorlog, en het paganisme ook niet. Het paganisme is een voorchristelijke religie die vooral in Keltische, Germaanse en Slavische gebieden populair was. Wat niet noodzakelijk wil zeggen dat iemand die interesse heeft in paganisme, ook radicaal-rechtse ideeën heeft.

Dré blijkt de alias van Andreas V.H. uit Sint-Niklaas, die lid is van Schild & Vrienden en de Nationalistische Studentenvereniging (NSV). Hij werd na het onderzoek naar racisme bij Schild & Vrienden niet verder vervolgd. 

Het is niet helemaal duidelijk welke plaatjes 'Dré' graag draait. Voor zover bekend stond hij nog niet eerder in de programmatie van festivals of feestjes. Ook op YouTube zijn geen filmpjes van hem terug te vinden. Mogelijk zou Frontnacht dus zijn eerste optreden geweest zijn.