របាយការណ៍របស់ធនាគារពិភពលោក (World Bank) បានឱ្យដឹងថា សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជាបានងើបឡើងវិញបន្ទាប់ពីការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ-១៩ នៅក្នុងវិស័យមួយចំនួន ក៏ប៉ុន្តែអស្ថិរភាពជុំវិញពិភពលោកបានគំរាមកំហែងដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនេះ។
របាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់ធនាគារពិភពលោក ស្តីពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានចំណងជើងថា «Navigating Global Economic Headwinds» បានព្យាករថា ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) របស់កម្ពុជានឹងកើនឡើងដល់ ៤,៨% នៅឆ្នាំ២០២២ ដោយសារការកើនឡើងនៃការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ប្រាក់ចំណូលពន្ធមានការកើនឡើងបន្ទាប់ពីការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ហើយការទុកចិត្តពីអ្នកប្រើប្រាស់នៅតែមានកម្រិតខ្ពស់។ ទោះជាយ៉ាងណា របាយការណ៍បានបន្ថែមថា ស្ថានភាពនេះប្រឈមនឹងហានិភ័យ ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកប្រឈមនឹងបញ្ហាធំៗនាពេលខាងមុខ៖
- កម្ពុជាពឹងផ្អែកលើការនាំចេញទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប និងការវិនិយោគពីប្រទេសចិន។ ទោះយ៉ាងណា ការនាំចេញទៅកាន់ប្រទេសទាំងនេះកំពុងប្រឈមនឹងហានិភ័យនៃការថយចុះ។ ទោះបីជាការនាំចេញបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងឆមាសទី១ នៃឆ្នាំ២០២២ក៏ដោយ ក៏កំណើននេះបានចាប់ផ្តើមថយចុះ។
- បំណុលគ្រួសារនៅតែបន្តកើនឡើងខ្លាំង ខណៈវិស័យអចលនទ្រព្យធ្លាក់ចុះ។ ធនាគារពិភពលោក បាននិយាយអំពី «ការប៉ាន់ប្រមាណនៃការកើនឡើងក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ» និង «ការពង្រីកឥណទានយ៉ាងឆាប់រហ័សដែលអាចបង្កឱ្យមានវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ»។
- ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិ ដែលកាលពីមុន ភាគច្រើនជាជនជាតិចិន តែឥលូវនេះភាគច្រើនជាជនជាតិថៃ និងវៀតណាមដែលមានចំនួន ៥៨%។ ការលក់សំបុត្រចូលទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្ត ភ្ញៀវទេសចរទៅទស្សនាខេត្តសៀមរាប និងអ្នកដំណើរតាមយន្តហោះ នៅតែមានកម្រិតទាប បើទោះជាចំនួនភ្ញៀវទេសចរកើនឡើងក៏ដោយ។
ក្នុងកិច្ចពិភាក្សាជាក្រុមក្នុងការដាក់ចេញរបាយការណ៍នេះ សេដ្ឋវិទូរបស់ធនាគារពិភពលោក និងមន្ត្រីកម្ពុជា ក៏បានពិភាក្សាអំពីហានិភ័យនៃភាពក្រីក្រផងដែរ។ អ្នកជំនាញកសិកម្មបាននិយាយថា អតិផរណាកំពុងរុញច្រានគ្រួសារជាច្រើននៅតាមជនបទឱ្យធ្លាក់ទៅក្នុងភាពក្រីក្រ ហើយកសិករមានជម្រើសតិចតួច ដូច្នេះត្រូវបង្ខំចិត្តឈប់ប្រើប្រាស់ជីគីមីនៅពេលដែលតម្លៃជីឡើងថ្លៃ។
ការពឹងផ្អែកលើបរទេស
ពីរភាគបីនៃការនាំចេញរបស់កម្ពុជា គឺទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ខណៈការនាំទំនិញទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកបានកើនឡើង ៣៧% ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។
ការនាំចេញភាគច្រើនជាសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង ផលិតផលធ្វើដំណើរ ផលិតផលធ្វើពីឈើ គ្រឿងសង្ហារិម សម្ភារអគ្គិសនី និងគ្រឿងបន្លាស់យានយន្ត និងកង់។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រទេសចិននៅតែជាប្រភពសំខាន់នៃការវិនិយោគបរទេស [៩០% នៃចំនួនសរុបដែលបានអនុម័ត] ដែលមានការវិនិយោគដ៏ធំនៅកំពង់ផែដឹកជញ្ជូន។ ប្រទេសចិន ជាទីផ្សារដ៏សំខាន់សម្រាប់ការនាំចេញកសិផលដែលមានទំហំសរុប ៤០%។ ទោះយ៉ាងណា ការនាំចេញទៅកាន់ប្រទេសចិន នៅតែមានទំហំតូច គឺត្រឹមតែ ៦%។
ម្យ៉ាងទៀត ទីផ្សារទាំងបីនេះមិនមានភាពប្រាកដប្រជាឡើយ ជាពិសេសចំពេលតម្លៃថាមពល និងអតិផរណាខ្ពស់ ដោយសារតែសង្គ្រាមរវាងរុស្សី និងអ៊ុយក្រែន។
ធនាគារពិភពលោកបាននិយាយថា៖ «ការផលិតដែលផ្តោតលើការនាំចេញរបស់កម្ពុជា គឺងាយរងគ្រោះទៅនឹងការធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ដូចគ្នានេះដែរ ការធ្លាក់ចុះនៅក្នុងប្រទេសចិន […] ប្រសិនបើការធ្លាក់ចុះនេះនៅតែបន្ត វានឹងប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានដល់ការវិនិយោគ និងលំហូរចូលនៃមូលធន»។
របាយការណ៍បានបន្ថែមថា កំណើនការនាំចេញបានធ្លាក់ចុះនៅឆមាសទីពីរនៃឆ្នាំ២០២២។
មាសក៏បានកើនឡើងខ្លាំងផងដែរនៅក្នុងពាណិជ្ជកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដោយមានការនាំចូលមាសចំនួន៤ពាន់លានដុល្លារ ក្នុងរយៈពេល៨ខែដំបូងនៃឆ្នាំ២០២២ ដែលជាតួលេខខ្ពស់ជាងការនាំចេញកសិផលសរុបចំនួន ៧១៥លានដុល្លារ។
លោក លី សុដេត សេដ្ឋវិទូរបស់ធនាគារពិភពលោក បានឆ្លើយតបនឹងសំណួរ ដោយនិយាយថា ដោយហេតុនេះ មាសមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលនៅក្នុងការគណនាមួយចំនួននៃឱនភាពគណនីចរន្ត។ លោកថា នេះគឺចាំបាច់ នៅពេលមាសត្រូវបាននាំចូល មានការកត់ត្រា ប៉ុន្តែនៅពេលនាំចេញ មិនមានការកត់ត្រា។
លោកបន្តថា៖ «យើងត្រូវពិនិត្យមើលទិន្នន័យដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ព្រោះការនាំចូលត្រូវតែធ្វើឡើងដោយមានការអនុម័ត អាជ្ញាបណ្ណ និងការអនុញ្ញាត។ ជាធម្មតា នៅពេលដែលមាសត្រូវបាននាំចូល មានការកត់ត្រាយ៉ាងត្រឹមត្រូវ។ ប៉ុន្តែនៅពេលនាំចេញ មិនមានការកត់ត្រាត្រឹមត្រូវឡើយ»។
លោកបន្តថា លោកមិនដឹងថាអ្វីដែលជំរុញឱ្យមានការជួញដូរមាសឡើយ។
លោកថា៖ «មាសទើបតែកើនឡើង [នាំចូល] កាលពីឆ្នាំមុន។ យើងនៅតែពិនិត្យមើលរឿងនោះ ហើយពិភាក្សាជាមួយធនាគារកណ្ដាល។ គ្រប់គ្នាហាក់មានការភ្ញាក់ផ្អើល ពេលឃើញការនាំចូល [មាស] កើនឡើង»។
នៅពេលដែលការជួញដូរមាសបានចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះក្នុងអំឡុងពេលជំងឺកូវីដ-១៩ អ្នកសង្កេតការណ៍មួយចំនួនបានកត់សម្គាល់ពីទំនាក់ទំនងដ៏យូរអង្វែងរបស់កម្ពុជាក្នុងការរត់ពន្ធមាសទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម។
បំណុលអចលនទ្រព្យ
របាយការណ៍របស់ធនាគារពិភពលោក បានឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរថា «តើហានិភ័យពីការកើនឡើងបំណុលឯកជនជាក្តីកង្វល់ដែរឬទេ?» ធនាគារពិភពលោក មិនឆ្លើយថាជាក្តីកង្វល់ឬយ៉ាងណានោះទេ ប៉ុន្តែបានបង្ហាញភស្តុតាងមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖
- ឥណទានពីធនាគារ និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ បានកើនឡើងពី ១៤% នៃ GDP ក្នុងឆ្នាំ២០១២ ដល់ ១៤៥% នៅឆ្នាំ២០២១ ដោយមិនរាប់បញ្ចូលការផ្តល់ប្រាក់កម្ចីក្រៅផ្លូវការ។
- បំណុលគ្រួសារ «កើនឡើង» ពី ២,៥% នៃGDP ក្នុងឆ្នាំ២០១០ ដល់ ៣៤% នៅឆ្នាំ២០២១។
- សមាមាត្របំណុលគ្រួសារទៅនឹងការប្រើប្រាស់ «កើនឡើង» ពី ២០% ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ដល់ ៦៥% ក្នុងឆ្នាំ២០១៩។
- ភស្តុតាងនោះបាននិយាយថា «គេមិនឃើញប្រាក់កម្ចីគ្រួសារត្រូវបានប្រើប្រាស់ប្រកបដោយផលិតភាពទេ» ដោយប្រាក់កម្ចីដែលមានផលិតភាពមានត្រឹមតែ ២៨% នៃចំនួនសរុប។
- ដោយផ្អែកលើទិន្នន័យ ប្រាក់កម្ចីមានការកើនឡើងខ្លាំងក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ ហើយ «មានចំនួនប្រាក់កម្ចីអចលនទ្រព្យមិនទាន់ទូទាត់ដែលផ្តល់ដោយក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍លំនៅឋាន និងអចលនទ្រព្យ»។
បំណុលគ្រួសារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ចំនួន ៣៤% នៃ GDP ត្រូវបានកត់សម្គាល់ថាមានចំនួនខ្ពស់ជាង បើធៀបនឹងប្រទេសប្រ៊ុយណេមាន ១៦% ហើយប្រទេសស្រីលង្កា ហ្វីលីពីន និងឥណ្ឌូនេស៊ីមាន ១០%។
របាយការណ៍បន្តថា៖ «មានតម្រូវការក្នុងការទប់ស្កាត់កំណើនឥណទានខ្ពស់ និងការប្រមូលផ្តុំឥណទានក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ។ អត្ថន័យមួយនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ច […] ចាត់ទុកការកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃឥណទាន ថាជាហេតុនាំឱ្យមានវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ»។
របាយការណ៍បន្តថា ឥណទានក្នុងស្រុកសម្រាប់អចលនទ្រព្យបានកើនឡើង ទោះបីជាសកម្មភាពសំណង់មានការធ្លាក់ចុះក៏ដោយ។
របាយការណ៍បន្តថា៖ «នេះអាចបង្ហាញថា សកម្មភាពលើវិស័យអចលនទ្រព្យអាចមានការកើនឡើង។ ការកែតម្រូវទីផ្សារអចលនទ្រព្យ ប្រហែលជាបានចាប់ផ្តើមរួចទៅហើយ»។
របាយការណ៍បន្តថា អត្រាប្រាក់កម្ចីដែលមិនដំណើរការនៅតែមានកម្រិតទាប ប៉ុន្តែការថយចុះគុណភាពទ្រព្យសម្បត្តិអាចត្រូវបានទប់ស្កាត់ដោយការរៀបចំរចនាសម្ពន្ធប្រាក់កម្ចីយ៉ាងទូលំទូលាយក្នុងអំឡុងពេលកូវីដ-១៩។
ទោះយ៉ាងណា នៅពេលសួរអំពីរបាយការណ៍របស់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់នាពេលថ្មីៗនេះ ស្តីពីការជំពាក់បំណុលវ័ណ្ឌកចំពោះមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ លោក លី សុដេត បាននិយាយថា ធនាគារពិភពលោកមិនបានសិក្សាថាតើការវិនិយោគនៅក្នុងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ គួរបន្តឬយ៉ាងណានោះទេ។
លោក លី សុដេត បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ទីផ្សារអាចធ្វើការសម្រេចចិត្ត។ វាជាសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ។ ការប្រកួតប្រជែង គឺជាគន្លឹះ»។
ការផ្លាស់ប្ដូរទៅវិស័យទេសចរណ៍
ភ្ញៀវទេសចរចិន មានចំនួនច្រើនជាងមួយភាគបីនៃភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិ ក្នុងឆ្នាំ២០១៩។ រហូតមកដល់ឆ្នាំនេះ [២០២២] ភ្ញៀវទេសចរជាជនជាតិចិន មានចំនួនតិចជាង ៥%។
ផ្ទុយទៅវិញ ភ្ញៀវទេសចរជាជនជាតិថៃ និងវៀតណាម មានជិត ៦០% នៃភ្ញៀវទេសចរសរុប។
ស្ថិតិភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិត្រូវបានគេមើលឃើញថាមានការផ្លាស់ប្តូរ។
នៅក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិបានងើបឡើងវិញដល់ជាងពាក់កណ្តាល បើធៀបនឹងខែកញ្ញាដដែលក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ដោយបន្តកើនឡើងចាប់តាំងពីខែមេសា។ ទោះយ៉ាងណា ការលក់សំបុត្រចូលទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្តបានធ្លាក់ចុះ ដោយមានត្រឹមតែ ៧% នៅឆ្នាំ២០១៩ សម្រាប់រយៈពេល៩ខែដំបូង នៃឆ្នាំ២០២២។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ភ្ញៀវទេសចរតាមយន្តហោះ បានធ្លាក់ចុះពី ៦៧% ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ មកនៅត្រឹម ៣៧% នៅឆ្នាំនេះ[២០២២] ហើយភ្ញៀវទេសចរទៅកាន់ខេត្តសៀមរាប ធ្លាក់ចុះពី ២៩% មកនៅត្រឹមតែ ៥,៥% ប៉ុណ្ណោះនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
ធនាគារពិភពលោក បានផ្តល់អនុសាសន៍ឱ្យបន្តកែលម្អវិស័យទេសចរណ៍ រួមទាំងការតភ្ជាប់កាន់តែប្រសើរឡើងទៅកាន់គោលដៅបន្ទាប់បន្សំ។
ហានិភ័យនៃភាពក្រីក្រ
លោក សុង សារ៉ន នាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុន Amru Rice និងជាប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា បានប្រាប់ក្រុមពិភាក្សាថា ថ្មីៗនេះ កសិករបាននិងកំពុងសម្របខ្លួនទៅនឹងបញ្ហាប្រឈមជាបន្តបន្ទាប់ ដូចជា ការកើនឡើងនៃតម្លៃជីគីមី និងការធ្លាក់ភ្លៀងយឺត។
កសិករបានធ្វើស្រែដោយមានរយៈពេលប្រមូលផលខ្លីជាងមុន ហើយប្តូរទៅប្រើជីធម្មជាតិ។ លោក សុង សារ៉ន បានថ្លែងថា«យើងមិនមានលទ្ធភាពទិញ [ជី] គីមីទៀតទេ»។
កិច្ចពិភាក្សាត្រូវបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីបទបង្ហាញរបស់ធនាគារពិភពលោក ស្តីពីអតិផរណាដែលជំរុញឱ្យមានភាពក្រីក្រកាន់តែច្រើន ដោយប៉ាន់ប្រមាណថា អត្រានៃភាពក្រីក្រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានឹងកើនឡើងពី ១៨% ទៅ ២២% ដោយសារតែការកើនឡើងនៃអតិផរណា។
លោក ចន ណារិទ្ធ អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ បានមានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងកំណត់ប្រភេទថ្មីនៃគ្រួសារក្រីក្រ (IDPoor) ដែលមាន «ហានិភ័យ» និងស្ថិតនៅលើបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ប៉ុន្តែទំនងជានឹងធ្លាក់ចុះក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រចំពេលមានបញ្ហាប្រឈមបច្ចុប្បន្ន និងផ្តល់សាច់ប្រាក់ជាបីដំណាក់កាលនៅឆ្នាំក្រោយ។
ធនាគារពិភពលោក បានអំពាវនាវឱ្យមានការគាំទ្រផ្នែកសង្គមជាបន្តសម្រាប់ជនក្រីក្រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជាណែនាំអំពីទម្រង់នៃការបង់ពន្ធដែលមានភាពប្រសើរឡើងជាងមុន ដូចជាពន្ធលើប្រាក់ចំណូលផ្ទាល់ខ្លួន៕
បកប្រែនិងសម្រួលចេញពីអត្ថបទដើមភាសាអង់គ្លេស៖ Cambodia Faces Risks in Global Instability, Property Debt
