ក្រុមមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យអតីតសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ ស្នើក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ទម្លាក់បទចោទលើកូនក្ដីរបស់ខ្លួនដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ ជុំវិញការគាំទ្រផែនការវិលត្រលប់មិនបានសម្រេចរបស់លោកស្រី មូរ សុខហួរ។
ការស្នើនេះបានធ្វើឡើងនៅអំឡុងពេលតុលាការសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បើកសវនាការធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋានចុងក្រោយ នាព្រឹកថ្ងៃទី០៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២នេះ។
សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានបើកសវនាការជំនុំជម្រះលើជនជាប់ចោទចំនួន ៣៧នាក់ ដែលភាគច្រើននៅក្រៅប្រទេស និងក្នុងនោះមានម្នាក់ត្រូវបានដោះលែងនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន ដោយសារតែពួកគេគាំទ្រការប៉ុនប៉ងវិលត្រលប់មិនបានសម្រេចរបស់លោកស្រី មូរ សុខហួរ ដើម្បីមកប្រឈមនឹងការកាត់ក្តីកាលពីឆ្នាំ២០២១។ ពួកគេត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ «រួមគំនិតក្បត់» ដែលប្រឈមការជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៥ឆ្នាំ ដល់១០ឆ្នាំ ប្រសិនបើរកឃើញពិរុទ្ធភាព។
នៅក្នុងសេចក្តីសន្និដ្ឋានចុងក្រោយ ព្រះរាជអាជ្ញារង លោក សេង ហៀង បានលើកឡើងថា ការចោទប្រកាន់នេះ គឺផ្ដើមចេញពីមនុស្សមួយក្រុមដែលនៅបរទេស បានប្រើប្រាស់ការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់លោកស្រី មូរ សុខហួរ ដោយបង្កប់ឧបាយកលទុច្ចរិត ដើម្បីធ្វើបដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ បន្ទាប់ពីពួកគេបរាជ័យនៅក្នុងផែនការទី១ ដែលដឹកនាំដោយលោក សម រង្ស៊ី។
លោកថា ក្រុមនេះមានផែនការពិតប្រាកដមែន ហើយថាលោកស្រី មូរ សុខហួរ គឺជាអ្នកដឹកនាំថ្នាក់ដឹកនាំផ្សេងទៀត និងសកម្មជននៅប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង ថៃ និងញូហ្សីឡែន ដើម្បីវិលត្រលប់មកកម្ពុជា។ ព្រះរាជអាជ្ញារងរូបនេះអះអាងថា សកម្មភាពទាំងអស់នេះ គឺជាសកម្មភាពខុសច្បាប់។
លោកថា៖ «ផែនការវិលត្រលប់លើកទី២នេះ គឺជាសេណារីយ៉ូថ្មីដែលបង្កប់ឧបាយកលចាស់ ហើយដែលប៉ុនប៉ងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់»។
លោកព្រះរាជអាជ្ញារង សេង ហៀង ក៏បានលើកឡើងផងដែរថា ក្រុមនេះបានចែកចាយខិតបណ្ណកៀរគរមនុស្សឱ្យចូលរួម និងទម្លាក់កំហុសលើរដ្ឋាភិបាល តាមរយៈការលើកឡើងពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីញុះញង់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រឆាំងជាមួយរដ្ឋាភិបាល ហើយថាផែនការវិលត្រលប់នេះ គឺគ្រាន់តែជាលេសប៉ុណ្ណោះ។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំស្នើឱ្យក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ ផ្ដន្ទាទោសជនជាប់ចោទទៅតាមច្បាប់ និងចេញដីកាចាប់ខ្លួនជនជាប់ចោទ [ដទៃទៀត]»។
លោក សេង ហៀង ក៏បានស្នើក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ ពិចារណាដកសិទ្ធិខ្លះជារៀងរហូត ឬយ៉ាងច្រើន៥ឆ្នាំ លើជនជាប់ចោទផងដែរ។
ដោយឡែក នៅក្នុងសេចក្តីសន្និដ្ឋានរបស់ខ្លួន មេធាវីការពារក្តីឱ្យអតីតសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការបានរំលាយ បានលើកឡើងប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា គ្មានធាតុផ្សំគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីចោទប្រកាន់លើកូនក្តីរបស់ខ្លួន និងមានវិមតិសង្ស័យច្រើនក្នុងសំណុំរឿងនេះ។ ពួកគេបានស្នើតុលាការទម្លាក់បទចោទ និងដោះលែងកូនក្តីឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
លោក សំ សុគង់ ដែលកាពារឱ្យជនជាប់ចោទឈ្មោះ គង់ ម៉ាស់, ខាន់ ប៊ុនផេង និង វឿង សំណាង មានប្រសាសន៍ថា គ្មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីដាក់បន្ទុកលើកូនក្តីរបស់លោកទេ ហើយថាលោករកមិនឃើញនូវឧបាយកលទុច្ចរិត ឬជាលេស ដូចដែលលោកព្រះរាជអាជ្ញា លើកឡើងទេ បើផ្អែកតាមអង្គច្បាប់និងអង្គហេតុ។
លោកបន្ថែមថា សកម្មភាពរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំនៅក្រៅប្រទេស និងអ្នកនៅក្នុងស្រុក មិនស៊ីគ្នាទេខណៈការភ្ជាប់អង្គហេតុទាំងពីរជាមួយគ្នាក៏មិនត្រឹមត្រូវដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា តុលាការ ជាពិសេសព្រះរាជអាជ្ញា បានចេញដីកាកោះហៅពួកគាត់មកចូលរួមសវនាការ ប៉ុន្តែនៅពេលពួកគាត់ចង់មកចូលរួម បែរជាចោទថានេះគឺជាលេសទៅវិញ។
លោក សំ សុគង់ និយាយថា៖ «វាគឺជាសវនាការសាធារណៈ ហើយសាធារណជនអាចចូលរួមបាន។ ពួកគាត់អាចមកលើកទឹកចិត្តសាច់ញាតិរបស់ពួកគាត់។ វាមិនមែនជាលេសទេ។ វាគឺជាការអនុវត្តសិទ្ធិដែលស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក ឡោ ជុនធី មេធាវីម្នាក់ទៀតដែលការពារក្តីឱ្យជនជាប់ចោទទាំង៣នាក់ បានថ្លែងថា ការចោទនេះគ្មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ និងមានភាពមិនច្បាស់លាស់ បើផ្អែកតាមមាត្រា៤៥៣ ហើយលោកក៏មិនឃើញមានរចនាសម្ពន្ធច្បាស់លាស់ក្នុងចំណោមជនជាប់ចោទទាំងនេះ ឬឧបាយកលទុច្ចរិតនោះដែរ។
ចំណែកលោកស្រី ស៊ិន សុវ៉ន មេធាវីការពារឱ្យជនជាប់ចោទ៣៣នាក់ផ្សេងទៀត បានលើកឡើងស្រដៀងគ្នាដែរថា សំណុំរឿងនេះមានវិមតិសង្ស័យច្រើន។ លោកស្រីស្នើឱ្យក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ បកស្រាយខ្លឹមសារច្បាប់ដោយតឹងរ៉ឹងបំផុត មុនសម្រេចដាក់ទោសលើជនជាប់ចោទ។
លោកស្រីលើកឡើងថា កូនក្តីរបស់លោកស្រីទាំង៣៣នាក់ មិនមានវត្តមានក្នុងដំណាក់កាលជំនុំជម្រះ ក៏ដូចជាមិនបានផ្តល់ចម្លើយដើម្បីការពារខ្លួននៅដំណាក់កាលស៊ើបសួរផងដែរ។
លោកស្រី សុវ៉ន មានប្រសាសន៍ថា៖ «នាងខ្ញុំស្នើសុំដល់លោកស្រីប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះពិចារណាលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ មុនចេញសេចក្តីសម្រេចដាក់ទោសលើជនជាប់ចោទទាំង៣៣នាក់»។
នៅក្នុងសម្តីចុងក្រោយរបស់លោក ខាន់ ប៊ុនផេង អតីតសកម្មជនបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការបានរំលាយ បានស្នើតុលាការពិចារណាអនុគ្រោះដល់លោក និងដោះលែងរូបលោកមានសេរីភាពវិញ ដោយលោកអះអាងថាមិនបានប្រព្រឹត្តអ្វីខុសទេ ហើយមិនបានធ្វើសកម្មភាពចាប់តាំងពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានរំលាយ។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំជាខ្មែរម្នាក់ ខ្ញុំចង់ឃើញប្រទេសមួយមានសន្តិភាព ចង់ឃើញខ្មែររួបរួមគ្នា។ ខ្ញុំគ្មានគំនិតផ្ដួលរំលំ ឬទៅប្រឆាំងផ្កាប់មុខទេ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំគឺជាមនុស្សស្អាតស្អំ ហើយពលរដ្ឋគោរពស្រឡាញ់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំមិនគួរត្រូវបានចោទប្រកាន់នៅក្នុងរឿងនយោបាយទេ។ ហេតុអ្វីខ្ញុំក្លាយជាជនជាប់ចោទទៅវិញ?»
អតីតសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង លោក គង់ ម៉ាស់ ក៏បានស្នើសុំតុលាការឱ្យលើកលែងការចោទប្រកាន់ និងផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់លោកផងដែរ។ លោកថា រូបលោកគ្មានចេតនាបង្កបញ្ហាដល់សង្គមនោះទេ ដោយលោកគ្រាន់តែប្រឆាំងនឹងភាពអសកម្មមួយចំនួន ដូចជា បញ្ហាគ្រឿងញៀន និងការកាប់ព្រៃឈើ ជាដើម។
លោកបាននិយាយថា៖ «សូមក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ មេត្តាលើកលែងការចោទប្រកាន់ និងប្រើឆន្ទានុសិទ្ធិ រកយុត្តិធម៌ដោយមិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយ»។
ចៅក្រមជំនុំជម្រះសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញដែលកាន់សំណុំរឿងនេះ លោកស្រី អ៊ុក រ៉េតគន្ធា នឹងប្រកាសសាលក្រមនៅថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២៕