De zon zakte in zee als een plakje chorizo en langs de kustlijn keken verliefde stelletjes zwijmelend toe. Oh, those summer nights, zong Olivia Newton-John in mijn hoofd. Toen zette de schemering in en werd het koud op het strand. Een meisje verweet haar vriend dat hij haar vest had ingepikt. Summer dreams ripped at the seams.
Op Twitter was de Franse natuurkundige en wetenschapsfilosoof Étienne Klein door het stof gegaan vanwege zijn gewraakte foto van Proxima Centauri – niet iedereen kon erom lachen dat de ster in feite een plakje pittige Spaanse worst was, gefotografeerd tegen een zwarte achtergrond. Het zou het toch al wankele vertrouwen in de wetenschap schaden.
Was die grap van Klein echt zo erg? Laat die man toch, dacht ik in eerste instantie. Hij was geboren op 1 april en had dus z’n hele leven al flauwe grappen moeten aanhoren op z’n verjaardag. Wetenschappelijke integriteit sluit humor niet uit.
Maar alles heeft twee kanten, ook een onschuldig plakje worst. Algauw stuitte ik op een blog,The Dark Side of ChorizoGate, van theoretisch astrofysicus Peter Coles. Die had daags vóór Klein exact dezelfde foto getwitterd, chorizo tegen een zwarte achtergrond. Oftewel: de worst riekt naar plagiaat.
Voor een onschuldige foto niet zo’n ramp, schrijft Coles in zijn blog – alles wat hij online plaatst mag van hem ‘geleend’ worden door anderen. Bovendien had hij de foto zelf ook weer gekopieerd van de in Spanje wonende Nederlandse pensionado Jan Castenmiller, die er in 2018 de bloedmaan boven Málaga mee nabootste. Alleen: Klein bleek in 2016 door het Franse weekblad l’Express al te zijn beschuldigd van plagiaat. In een door hem geschreven Einstein-biografie en in enkele journalistieke artikelen citeert hij, zonder bronnen te noemen, vooraanstaande filosofen, natuurkundigen en zelfs romanschrijvers. Klein doet volgens zijn eigen website aan vulgarisation scientifique, Frans voor wetenschapspopularisatie, maar lijkt die term als vrijbrief te gebruiken voor wetenschappelijke onbeschaamdheid. En plagiaat is wél funest voor wetenschappelijke integriteit.
Ondanks de chorizo-faux-pas is Klein nog volop aan het twitteren. Zo plaatste hij na het overlijden van Olivia Newton-John een zwart-witfoto van haar naast een foto van haar grootvader, Max Born, die in 1954 de Nobelprijs voor de Natuurkunde blijkt te hebben gewonnen.
Zelf was Newton-John op school niet goed in exacte vakken, zei ze in interviews (al zou je de titel van haar jarentachtighit Physical met goede wil als eerbetoon kunnen zien aan haar opa). Ze droomde van een loopbaan als dierenarts, maar werd vanwege tegenvallende cijfers zangeres. Hopelijk was het een schrale troost dat haar meisjesdroom in taalkundig opzicht toch uitkwam. Vet, het Engelse woord voor dierenarts, is immers ook de Nederlandse vertaling van Grease.
Gemma Venhuizen is biologieredacteur bij NRC en schrijft elke woensdag een column op deze plek.
