សាក្សីសំខាន់ៗចំនួន ៦រូប ដែលត្រូវបានតុលាការកោះហៅមកផ្តល់សក្ខីកម្មសម្រាប់សវនាការលើកទី៥៩នេះ មានអ្នកនយោបាយសហគមន៍ដីធ្លី និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីឱ្យចូលឆ្លើយបំភ្លឺក្នុងសំណុំរឿង «សន្ទិដ្ឋិភាពត្រូវរ៉ូវដោយសម្ងាត់ជាមួយភ្នាក់ងារបរទេសឬជនបរទេស »ចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ខណៈការសាកសួរដេញដោលលើអង្គហេតុបដិវត្តន៍ពណ៌ ភាគីក្នុងរឿងក្តីនៅមិនទាន់បានបិទបញ្ចប់នៅឡើយ។
នៅព្រឹកថ្ងៃទី ៥ ខែតុលានេះគេសង្កេតឃើញសាក្សី ៦រូប ដែលត្រូវបានតុលាការកោះហៅឱ្យចូលបំភ្លឺមាន លោក គង់ គាំឧត្តម ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់ គណបក្សភ្លើងទៀន លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក ឈឹម ផលវរុណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាអតីតសហសេវិកជាមួយនឹងលោកកឹមសុខា កាលនៅមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកខឿនវីរ៉ាត់ មន្រ្តីសង្កាត់ គណបក្សភ្លើងទៀន និងលោកសេងសុវណ្ណាអតីតអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ។
លោកគង់ គាំដែលមានវ័យ ៨១ឆ្នាំទៅហើយ បានជម្រាបអង្គសវនាការថាអំឡុងពេលនៃការធ្វើបាតុកម្មរបស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០១៣ លោកនៅជាឧត្តមទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់ របស់គណបក្សមួយនេះនៅឡើយហើយក៏ជាប្រធានគណបក្សសមរង្ស៊ីមុននឹងដូរមកជាគណបក្សភ្លើងទៀនដូចពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
ឆ្លើយនឹងសំណួរបស់តំណាងអយ្យការអ្នកនយោបាយចាស់វង្សារូបនេះបញ្ជាក់ថាលោកដឹងថាលោក ហូរវ៉ាន់ គឺជាអ្នកទទួលខុសត្រូវក្នុងការរៀបចំធ្វើបាតុកម្មនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យពេលនោះ។ជាងនេះទៀតលោកក៏បានឮថាលោកហូរវ៉ាន់ បានប្រកាសអ្នកធ្វើបាតុកម្មនៅផ្លូវវេងស្រេង គឺជាពួកយើង ដែលមានន័យថាជាអ្នកមកធ្វើបាតុកម្មគាំទ្រគណបក្សសង្រ្គោះជាតិដែរ។
នៅពេលដែលតំណាងអយ្យការសួរថាតើសកម្មភាពរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងធ្វើបាតុកម្មក្រៅពីទីលានប្រជាធិបតេយ្យតើធ្វើដើម្បីអ្វីដែរ? លោកមានដឹងដែរទេ? ឆ្លើយពីកៅអីស្ថិតនៅជួរមុខគេដែលមានក្បាលមេក្រូអមជាមួយផងលោកគង់ គាំបញ្ជាក់ថាការធ្វើបាតុកម្មកាលណោះគឺទាមទារឱ្យនាយករដ្ឋមន្រ្តីចុះចេញពីអំណាច និងទាមទារលទ្ធផលឆ្នោត។
មានសំណួរផ្សេងទៀតដូចជាទាក់ទងចលនាផ្កាឈូកនិងថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅជាដើមត្រូវបាន លោកគង់ គាំ បដិសេធថាលោកមិនបានដឹងរឿងទាំងនេះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែលោកបានឃើញមានថ្នាក់ដឹកនាំខ្លះពាក់អាវពណ៌ខ្មៅនេះដែរចំពោះអត្ថន័យយ៉ាងណានោះលោកមិនដឹងច្បាស់ឡើយ។
បើទោះបែបណា គេសង្កេតឃើញពេលផ្តល់សក្ខីកម្មលោកគង់ គាំបានជម្រាបអង្គជំនុំជម្រះថាការធ្វើបាតុកម្មនេះជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំនៃបដិវត្តន៍ក្រៅសំឡេងឆ្នោត។ បន្ថែមពីលើនេះ គណបក្សប្រឆាំងក៏ធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងជាមួយអង្គការអន្តរជាតិក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលពីប្រជាធិបតេយ្យដែរដូចជាអង្គការ IRI អង្គការ NDI និងអង្គការ ខុនរ៉ាដ ជាដើម។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ក្នុងពេលដែលគណបក្សនយោបាយទាំង២រួមបញ្ចូលកម្លាំងគ្នា ទៅជាគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០១២ ក៏អង្គការខុនរ៉ាដនេះ បានផ្តល់ទីតាំង នៃកិច្ចប្រជុំដែរនៅទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីន។
យ៉ាងនេះក្តី គេសង្កេតឃើញថានៅពេលលោកបានផ្តល់សក្ខីកម្មតបទៅនឹងសំណួរសហមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោកកឹមសុខាវិញលោកគង់ គាំបែរជាឆ្លើយផ្សេងពីនេះទៅវិញ។ រាល់សក្ខីកម្មដែលលោកបានផ្តល់គឺបដិសេធថាបាតុកម្មរបស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិរៀបចំឡើងតែនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យហើយកិច្ចការដទៃទៀតមិនមានបរទេសណាផ្តល់យោបល់ ឬក៏នៅពីក្រោយទេជាដើម។
តាមរយៈការសួរបញ្ជាក់ពីសហមេធាវីលោកអាងឧត្តមដែលជាមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោកកឹមសុខាលោកគង់ គាំបានរក្សារាល់ចម្លើយរបស់ខ្លួនដែលបានឆ្លើយនៅចំពោះមុខចៅក្រមស៊ើបសួរកាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ ដោយលើកឡើងថាលោកមិនជឿមានអង្គការផ្តល់មូលនិធិទេតែបើជួយតាមរយៈវគ្គបណ្តុះបណ្តាលគឺមាន។
មនុស្សដែលស្និទ្ធនឹងលោកកឹមសុខាគឺលោកហ៊ុនកុសលបានប្រាប់ក្រុមអ្នកកាសែត នៅមុខបរិវេណតុលាការថាការផ្តល់សក្ខីកម្មដោយអ្នកនយោបាយចាស់វង្សារូបនេះមានចំណុចខ្លះគឺបែរជាព្យាយាមដាក់បន្ទុកប្រឆាំងលោកកឹមសុខាទៅវិញ។ បើតាមលោកហ៊ុនកុសលលោកហាក់ស្រងាកចិត្តនៅពេលដែលឮថាសកម្មភាពធ្វើបាតុកម្មកាលណោះជាបាតុកម្មរៀបចំឡើងដោយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិហើយមានទម្រង់ជាបដិវត្តន៍ទៅទៀត។
លោកបន្តថា«មើលទៅជារូបភាពមួយដូចដែលគាត់លើកឡើងថាសកម្មភាពបាតុកម្មក្រៅពីទាមទាររាប់សន្លឹកឆ្នោតហ្នឹងគឺជាសកម្មភាពបដិវត្តន៍។អាហ្នឹងវាជាការឆ្លើយតបមួយដែលដាក់បន្ទុកធ្ងន់ធ្ងរមែនទែនហើយខ្ញុំចូលរួមសវនាការជាច្រើនលើកច្រើនសារឯកឧត្តមប្រធានកឹមសុខា គាត់បានបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់ណាស់លោកទទួលស្គាល់តែចំពោះសកម្មភាពដែលនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យទេ។ម្យ៉ាងវិញទៀតសាក្សីដូចលោកតា គង់ គាំ គាត់ឆ្លើយហាក់ដូចវង្វេងមិនសូវមានការចង់ចាំច្បាស់លាស់។ខ្ញុំយល់ថាសាក្សីនេះមិនស្របនឹងគោលការណ៍គណបក្សសង្រ្គោះជាតិទេ»។
សហមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោកកឹមសុខាបានលើកឡើងថាសម្រាប់ភាគីចុងចម្លើយមិនដែលបានដាក់សាក្សីដោះបន្ទុកទេគឺមានតែភស្តុតាងនិងឯកសារមួយចំនួនដោយឡែកសាក្សីដែលកំពុងផ្តល់សក្ខីកម្មនេះគឺជាសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការ ជាអ្នកកោះហៅទាំងអស់។
លោកចាន់ ចេនជាសហមេធាវីម្នាក់ការពារសិទ្ធិឱ្យលោកកឹមសុខាសង្កេតឃើញថារាល់ការផ្តល់សក្ខីកម្មរបស់លោកគង់ គាំនេះហាក់មានមន្ទិលសង្ស័យច្រើន។លោកបន្តថាទំនងលោកឆ្លើយតបទៅតំណាងអយ្យការអាចមិនបានត្រៀមខ្លួនគ្រប់គ្រាន់ ទើបធ្វើឱ្យចម្លើយរបស់គាត់ វាប្រាស់ចាកឆ្ងាយពីចម្លើយដែលបានផ្តល់ឱ្យសហមេធាវីការពារសិទ្ធិលោកកឹមសុខានិងដូចគ្នាដែរទៅនឹងចម្លើយដែលបានផ្តល់ ក្នុងដំណាក់កាលចៅក្រមស៊ើបសួរ។
លោកបន្តថា«យើងមើលឃើញការគិតនិងចម្លើយរបស់គាត់ដូចជាវាមិនរលូននិងមិនធម្មតា។យើងក៏មើលឃើញបែបហ្នឹងដែរពីដំបូងគាត់ហាក់ឆ្លើយក្បោះក្បាយតាមសំណួររបស់តំណាងអយ្យការ»។
សំណុំរឿងលោកកឹម សុខាគិតមកដល់ពេលនេះ បានបន្តអូសន្លាយប្រមាណ៥ឆ្នាំមកហើយក្រោយលោកត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនទាំងពាក់កណ្តាលអាធាត្រកាលពីដើមខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៧។
ដោយឡែកលោកយីសុខសាន្តមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុដ ដែលឃ្លាំមើលដោយផ្ទាល់ពីសវនាការនេះយល់ឃើញថាសក្ខីកម្មដែលផ្តល់ដោយសាក្សីលុះត្រាតែ សក្ខីកម្មនោះអាចជឿទុកចិត្តបានទើបជាតម្រុយមួយដ៏ត្រឹមត្រូវសម្រាប់ឱ្យតុលាការពិចារណាក្នុងការសម្រេចសេចក្តី។ក៏ប៉ុន្តែលោកមើលឃើញថាការផ្តល់ចម្លើយរបស់លោកគង់ គាំនេះមើលទៅហាក់មានចំណុចដែលគួរឱ្យសង្ស័យជាច្រើននៅឡើយ។
បើតាមលោកយីសុខសាន្តការផ្តល់សក្ខីកម្មដែលស្ថិតនៅក្នុងមន្ទិលបែបនេះវាគួតែជាចម្លើយដែលចាត់ទុកថាមិនអាចជឿទុកចិត្តបាន។
លោកបន្តថា«ធម្មតាសាក្សីវាទាល់តែឃើញច្បាស់នឹងភ្នែកហើយដឹង និងឮផ្ទាល់នឹងត្រចៀក។ប៉ុន្តែបើសាក្សីគាត់និយាយថាគ្រាន់តែឮគេថាហើយអត់បានដឹង និងមានពេលខ្លះទៀតគាត់ថាគាត់អត់ដឹង។ជាងនេះទៀតគាត់ទទួលស្គាល់ថាគាត់ទទួលស្គាល់បាតុកម្មនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យមួយទេ ក្រៅពីហ្នឹងគាត់អត់ដឹងទេ។ក៏ប៉ុន្តែពេលខ្លះគាត់ឆ្លើយថាទាំងអស់។ចំណុចនេះហើយសាក្សីហាក់ផ្តល់ចម្លើយមិនសូវច្បាស់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងរឿងនយោបាយមួយនេះ»។
សម្រាប់សវនាការដែលដំណើរការទៅកាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធនេះប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះលោកកូយសៅបានព្រមានឃុំខ្លួនលោកកឹមសុខាបណ្តោះអាសន្នឡើងវិញ។ការព្រមានបែបនេះរបស់លោកចៅក្រមនៅបន្ទាប់ពីលោកកឹមសុខាបានអះអាងម្តងហើយម្តងទៀតថាមានសំណួរខ្លះដែលតាំងឡើងដោយសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះលោកសេងលាងគឺលោកបានជម្រាបអង្គសវនាការរួចហើយ។មិនតែប៉ុណ្ណោះលោកកឹម សុខាក៏បានសួរសំណួរត្រឡប់ទៅចៅក្រមវិញខ្លះដែរ។ ស្ថិតត្រង់ចំណុចនេះហើយដែលលោកចៅក្រមចាត់ទុកថាលោកកឹមសុខាដាក់បន្ទុកនិងព្យាយាមឌឺដងឱ្យតុលាការ។ចំណែកលោកកឹមសុខាបានឆ្លើយតបទៅតុលាការវិញថាលោកមិនបានឌឺដងឱ្យតុលាការធាតុពិតសំណួរខ្លះគឺលោកបានជម្រាបអង្គជំនុំជម្រះរួចហើយមែន៕