Na crisisoverleg is Vlaamse Open VLD-lijst in Antwerpen rond: het protest heeft effect gehad, al blijft vooral de toon hangen

Willem-Frederik Schiltz dropte woensdagmiddag een bommetje in de partij. Hij vond het niet kunnen dat voorzitter Tom Ongena de Vlaamse lijst zou trekken in de provincie Antwerpen. In een mededeling riep hij het provinciale bestuur, dat woensdagavond samenkwam, op om Marianne Verhaert als lijsttrekker te kiezen.

Verhaert is Kamerlid en burgemeester van Grobbendonk. In het oorspronkelijk scenario van de partijtop stond zij op de tweede plaats, na Ongena. Op papier zou ze daarmee verkozen kunnen geraken, maar in datzelfde scenario was ook voorzien dat Bart Somers de lijst zou duwen. Als stemmenkanon is de kans heel groot dat hij over Verhaert zou springen en zo haar zetel zou bemachtigen.

LEES OOK.Hoog spel in Antwerpen, en dan moeten de andere provincies nog volgen: zo hard spant het voor Open VLD

Na een crisisoverleg – het zoveelste in enkele dagen tijd bij Open VLD – hebben Ongena en Verhaert een compromis bereikt. Ongena blijft op de eerste plaats staan en Verhaert op de tweede, maar Bart Somers verhuist wel van de Vlaamse lijst naar de Kamerlijst. Die lijst wordt getrokken door nieuwkomer Paul Van Tigchelt, sinds zondag minister van Justitie.

Door het vertrek van Somers zou Verhaert in principe verkozen moeten geraken. Bovendien is de afspraak dat ze met Ongena in duo campagne gaat voeren – al is het nog afwachten of dat echt zo zal zijn. Het provinciaal bestuur van Antwerpen keurde het plan gisterenavond na enkele uren debat goed met 66 procent van de stemmen.

Cynisch schaakspel

Het protest van Schiltz, die zelf aangaf een stap opzij te zullen zetten bij de Vlaamse verkiezingen, heeft dus enig effect gehad – al blijft Ongena wel lijsttrekker. Maar vooral de toon van zijn mededeling blijft hangen. “De afgelopen dagen liet onze partij zich van haar slechtste kant zien”, schreef hij daarin. “Ik vind het laakbaar hoe mensen als pionnen worden gebruikt in een cynisch schaakspel, en zonder boe of ba opgeofferd kunnen worden. Dat is niet de club waar ik bij wil horen.”

Daarmee is Schiltz het zoveelste liberale kopstuk dat openlijk zware kritiek uit op de partijtop. Hij is nu kandidaat voor de Europese lijst, al is de kans klein dat hij daar nog een kans maakt. Voor de lokale verkiezingen volgend jaar kan hij in principe nog lijsttrekker voor Open VLD worden in de stad Antwerpen. Die beslissing valt over enkele weken.

Ongena heeft met zijn compromis net op tijd zijn eigen meubelen kunnen redden. De kans is groot dat het voorstel van Schiltz het had gehaald op het provinciale bestuur. Daar leeft al langer ongenoegen over het gebrek aan overleg door de zogenaamde G4. Dat is de partijtop bestaande uit Bart Somers, Tom Ongena, premier Alexander De Croo en Vincent Van Quickenborne. Vooral Somers krijgt het verwijt in de provincie Antwerpen eenzijdig beslissingen door te duwen.

LEES OOK.Herhaalt de geschiedenis zich? Crisis bij Open VLD doet wel heel hard denken aan uiteenvallen van Volksunie

Somers: “In moeilijk vaarwater”

Somers erkende in een reactie dat zijn partij “in moeilijk vaarwater” zit. “Alleen met een nieuwe generatie sterke kandidaten zal onze partij weer kunnen groeien”, zei hij. “Ik wil dat mee mogelijk maken. Vlaanderen heeft immers nood aan een sterke liberale partij, zeker in tijden van populisme en extremisme. Daarom ben ik kandidaat-lijstduwer. In de actuele, moeilijke omstandigheden is dat een groot risico, maar politici zijn geen vastbenoemde ambtenaren. Niemand heeft zomaar recht op een plaats of een post. Maar samen met alle kandidaten ga ik knokken voor het behoud van onze twee zetels voor de Kamer en voor onze drie plaatsen in het Vlaams Parlement.”

“Ik wil Bart Somers bedanken”, zei Ongena dan weer in een eerste reactie. “Hij is jaar en dag ons absoluut boegbeeld geweest in Antwerpen. Door zijn keuze om de lijst te duwen maakt hij plaats voor de nodige vernieuwing in onze partij.” Ongena zei ook “vereerd” te zijn dat hij zelf de Vlaamse lijst mag trekken.