Minister van Financiën Kwasi Kwarteng en premier Liz Truss. AFP or licensors
De nieuwe Britse regering van Liz Truss laat het voorstel vallen om een belastingverlaging voor de allerrijksten in te voeren. Het voorstel was onderdeel van de Britse "minibegroting" die in het binnenland, maar ook internationaal kritiek oogstte. Het fiasco levert de nieuwbakken premier meteen stevige reputatieschade op. "Haar populariteit is op enkele weken tijd gekelderd", zegt journalist Ivan Ollevier.
Tien dagen geleden heeft de nieuwe Conservatieve regering van Brits premier Liz Truss de grootste belastingverlaging van de laatste 50 jaar aangekondigd. Het gaat om een totale belastingverlaging ter waarde van 45 miljard pond (ruim 50 miljard euro). Minister van Financiën Kwasi Kwarteng denkt op die manier de koopkracht weer aan te zwengelen en de Britse economie weer te doen groeien.
Een van de opvallendste maatregelen uit de "minibegroting" - zoals het financiële plan van de Britse regering genoemd wordt - was het afschaffen van de hoogste belastingschaal van 45 procent. Daardoor zouden ook de allerrijksten in het Verenigd Koninkrijk, de mensen die meer dan 150.000 pond (zo'n 170.000 euro) per jaar verdienen, nog maximum 40 procent belastingen moeten betalen.
Kwarteng rekende op de terugverdieneffecten van die afschaffing: "Als de hoogste inkomens en de bedrijven meer overhouden, zullen ze meer investeren", redeneerde hij.
Na een kleine twee weken trekt de nieuwe regering Truss toch haar staart in. De afschaffing van de hoogste belastingschaal komt er niet. "Dit is absoluut een bocht van 180 graden", zegt VRT NWS-journalist Ivan Ollevier. "Gisteren nog zei de premier dat ze achter het plan bleef staan, maar uiteindelijk haalt Truss nu toch bakzeil en heeft haar regering beslist om de aangekondigde hervorming terug te schroeven."
BEKIJK - Minister van Financiën Kwarteng: "We hebben jullie gehoord".
Videospeler inladen...
Kat in het nauw
Truss probeerde zich nog in te dekken door erop te wijzen dat de afschaffing van de hoogste belastingschaal niet haar idee was, maar wel dat van haar minister van Financiën Kwasi Kwarteng. "Maar Kwarteng is een jarenlange bondgenoot en medestander van Liz Truss", weet Ollevier. "Op een of andere manier moest ze Kwarteng toch proberen in te dekken om hem aan boord te houden, maar dat kon niet zonder een vernederende – want dat is het toch wel - stap te zetten: namelijk het afschaffen van die 45 procent-maatregel."
"Het is duidelijk dat de afschaffing van de belastingschaal van 45 procent ons afleidt van de missie om grotere uitdagingen in ons land aan te gaan", beaamt Kwarteng zelf. "Daarom zullen we er ook niet mee doorgaan. We hebben jullie gehoord." Onmiddellijk na de bekendmaking van het nieuws begon ook het pond weer in waarde te stijgen.
Waarom keren Truss en haar regering nu toch hun kar? Werden de mogelijke economische en financiële gevolgen van hun beleid uiteindelijk toch te bedreigend? Of is dit een ideologische ommezwaai?
"In die tweede optie geloof ik niet zo heel erg", zegt Ollevier. "De kritiek was zo zwaar – het IMF en de bankenwereld hadden zware kritiek en economen waren het erover eens dat dit een maatregel was die geen positieve effecten zou hebben – dat ze eigenlijk niet anders meer kon."
Weg wittebroodsweken
Het fiasco levert de nieuwbakken premier meteen stevige reputatieschade op. "Haar imago heeft echt wel heel zware schade opgelopen, haar populariteit is op enkele weken tijd gekelderd", zegt Ollevier. "Normaal hebben premiers die pas aan de macht komen wittebroodsweken, ze hebben veel politiek krediet. Zij is dat politiek krediet op een paar dagen kwijtgespeeld."
De kritiek komt bovendien niet alleen vanuit de Britse bevolking en de oppositie, ook binnen haar eigen Conservatieve Partij moet ze aan vertrouwen inboeten. "Er gaan nu al stemmen op binnen de Conservatieve Partij om haar aan de kant te schuiven als premier", weet Ollevier. "Het is ongezien dat dat al na een paar weken gebeurt."
Truss is haar politiek krediet op een paar dagen kwijtgespeeld
UK Parliament
Doodsteek voor de Conservatieven?
"In het achterhoofd van de Conservatieven speelt natuurlijk ook mee dat ze de sociaaldemocraten van de Labour Partij in opiniepeilingen nu een voorsprong geven van maar liefst 34 procentpunt. Ook dat is ongezien", gaat Ollevier verder. "Labour ruikt de macht. De verkiezingen zijn pas in 2024, maar je merkt nu al dat ze binnen de Conservatieve Partij heel zenuwachtig beginnen te worden. Zo’n enorme achterstand is bijna niet meer goed te maken."
Het premierschap van Liz Truss zou zo na alle schandalen van oud-premier Boris Johnson wel eens de finale doodsteek kunnen betekenen voor de Conservatieve Partij. Ollevier merkt namelijk op dat de kritiek op Truss van een andere, en mogelijk nog pijnlijkere, aard is dan die op haar voorganger.
"Boris Johnson werd afgerekend op zijn persoonlijkheid, op de leugens die hij verteld had over de feestjes in Downing Street, maar niet op zijn beleid", vertelt Ollevier. "Dat is anders bij Liz Truss. Zij wordt echt afgerekend op het beleid dat ze voert en op de inhoudelijke keuzes die ze maakt. Dat is eigenlijk nog veel erger."