Gekweekte menselijke borstkankercellen, waarbij het DNA blauw gekleurd is en een eiwit in het membraan groen. NCI Center for Cancer Research, National Cancer Institute, National Institutes of Health/Public domain
Amerikaanse onderzoekers hebben sterke aanwijzingen gevonden dat een speciale bloedtest zou kunnen vaststellen of een patiënt borstkanker in een vroeg stadium heeft. Dat blijkt uit een klinische studie bij een klein aantal mensen. De test wordt een vloeibare biopsie genoemd en wordt in een laboratorium uitgevoerd met een bloedstaal dat een dokter simpelweg uit de arm van een patiënt kan afnemen. De resultaten voeden de hoop dat dokters op een dag borstkanker zouden kunnen opsporen dankzij een eenvoudige bloedafname.
Voor de studie werkte het team onder leiding van de University of Southern California (USC) met 100 borstkankerpatiënten - sommigen in een vroeg stadium, anderen in een laat stadium - en 40 mensen zonder borstkanker.
Het team testte de theorie uit dat de zogenoemde hogedefinitie vloeibare biopsie van de volgende generatie verschillende kankermerkstoffen zou kunnen detecteren, waaronder ook de zogenoemde 'oncosomen'. Dat zijn nano-vesikels - erg kleine blaasjes - met een membraam. Ze dragen een lading die losgelaten wordt in het lichaam om de groei van tumoren te bevorderen. Die oncosomen worden afgescheiden door kankercellen, iets wat het team eerder al aangetoond had.
"Het nieuws is dat we vastgesteld hebben dat de overgrote meerderheid van de borstkankerpatiënten in een vroeg stadium zeer hoge niveaus van die oncosomen heeft", zei professor Peter Kuhn. "Ze hebben een diameter van zo'n 5 tot 10 micrometer, ongeveer de grootte van een cel. We hebben die grote vesikels voor het eerst geïdentificeerd bij prostaatkanker zowat anderhalf jaar geleden en aangetoond dat ze samenhangen met de kanker. Ze verstopten zich in het volle zicht."
Kankerspecialist Kuhn is de leider en stichter van het Convergent Science Institute in Cancer (CSI-Cancer) aan USC en de corresponderende auteur van de nieuwe studie.
Grafische voorstelling van de oncosomen, de kleine gele druppeltjes die door de onregelmatige gele kankercellen worden afgescheiden en waarvan er een vergroot is. Yekaterina Kadyshevskaya/USC
Mammografieën zijn niet 100 procent accuraat
Borstkanker is de meest voorkomende kanker ter wereld, in de loop van haar leven zal een op de acht vrouwen er mee te maken krijgen en ook mannen kunnen erdoor getroffen worden.
De standaardtechniek om patiënten te onderzoeken op borstkanker is een mammografie, een röntgenfoto van de borst, samen met een weefselbiopsie, het wegnemen en onderzoeken van een stukje weefsel.
Maar mammografieën zijn niet 100 procent accuraat, de ontdekking van kanker kan verhinderd worden door gezond compact weefsel. Volgens het Amerikaanse Breast Cancer Surveillance Consortium is de gevoeligheid van mammografieën voor borstkanker zo'n 87 procent.
Sommige vrouwen, vooral vrouwen die in arme geïsoleerde gemeenschappen zonder ziekenhuizen of andere voorzieningen leven, hebben ook geen toegang tot mammografieën. En andere vrouwen laten zich eenvoudigweg niet regelmatig onderzoeken op borstkanker.
Ook een biopsie is geen onfeilbare methode. Hoewel de techniek informatie kan geven over de tumor, heeft ze haar beperkingen. Dokters kunnen slechts een klein gebied onderzoeken en de volledige grootte van de tumor kan hen ontgaan. Een weefselbiopsie is ook invasief en pijnlijk.
Samen genomen betekenen de nadelen van een diagnose met mammografieën en biopsieën dat een aantal patiënten niet gediagnosticeerd worden vooraleer de kanker al gegroeid is en zich heeft verspreid.
Mammografieën van een gezonde borst (links) en een borst met kankertumoren (rechts). National Institutes of Health/Public domain
Voorzichtig optimistisch
Een nieuwe techniek zoals de vloeibare biopsie van CSI-Cancer zou dus welkom zijn en een complementair instrument kunnen worden in de klinische praktijk.
De onderzoekers van CSI-Cancer zijn voorzichtig optimistisch over hun bevindingen. Ze kijken er naar uit om de techniek te testen in grotere klinische studies met meer mensen om te zien of de resultaten bevestigd worden en het voordeel van de vloeibare biopsie voor patiënten overal ter wereld aangetoond wordt.
"Het is een verbazingwekkende kans om te veranderen hoe de vroege opsporing van borstkanker aangepakt wordt, namelijk met een eenvoudige bloedafname, maar voorlopig is het enkel het resultaat van een onderzoek en we moeten het klinische voordeel nog aantonen", zei Kuhn.
Als verdere studies gelijkaardige resultaten opleveren, zou dat kunnen betekenen dat hogedefinitie vloeibare biopsie van de volgende generatie een diagnostisch instrument kan worden voor de vroegtijdige opsporing van borstkanker en andere kankers, zei hij. De test zou ook patiënten die al behandeld werden voor kanker, kunnen informeren of hun kanker al dan niet is teruggekeerd.
"Meestal breng ik slecht nieuws. Ik zeg: 'Je hebt kanker in je bloed'", zei Kuhn. "Maar een test als deze zou hoop kunnen bieden: als er een spoor is van kanker, kunnen we het zeer vroeg vinden en kunnen we de behandeling en de overlevingskansen verbeteren."
De resultaten van de studie zijn gepubliceerd in npj Breast Cancer van Nature. Dit artikel is gebaseerd op een persmededeling van de University of Southern California.