John Zorn, Wynton Marsalis, Wayne Shorter, Lou Reed, Paolo Conte… De lijst met wereldberoemde artiesten die dankzij Jazz Middelheim de voorbije halve eeuw Antwerpen aandeden is lang en indrukwekkend. Op initiatief van de openbare omroep BRT zag een van de oudste jazzfestivals van ons land het licht in Park Den Brandt in 1969. Jazzlegende Toots Thielemans was vele jaren de peter en sterkhouder van het festival. Maar Jazz Middelheim, zoals we het eerlang kenden, lijkt plots van de kaart geveegd.
Dinsdag sprak de ondernemingsrechtbank het faillissement uit van de vzw Jazz en Muziek. Dat is de organisatie die het jaarlijkse Gent Jazz organiseert. “Het spel is failliet”, bevestigt Diederik Vernimmen, voorzitter van de raad van bestuur van de vzw. “Meer kan en wil ik niet zeggen tot ik de pas aangestelde curator heb kunnen spreken.”
Sting
Bertrand Flamang, die twintig jaar lang de bezieler en het gezicht was van Gent Jazz en sinds 2008 ook Jazz Middelheim programmeerde, geeft niet thuis. Dat hij enkele maanden geleden uit het bestuur verdween, was misschien een teken aan de wand.
Gent Jazz ging al enkele jaren door zwaar weer. De twee jaar durende coronacrisis en de malaise met de passage van Sting, die tot twee keer toe afzegde, hakten erin. De tickets voor Sting in Gent moesten terugbetaald worden, een eerste keer omwille van corona en een tweede keer door ziekte. In de omgeving van de organisatie is te horen dat de schuldenput te diep was geworden, er zou sprake zijn van 700.000 euro. “En er liep ook nog een lening van dezelfde grootorde”, zegt iemand die dicht bij het dossier staat.
In juni werd ook bekendgemaakt dat de vzw Jazz en Muziek het vijf jaar zonder zijn Vlaamse subsidie van 300.000 euro zou moeten stellen. Van de 41ste editie van Jazz Middelheim, afgelopen zomer, werd het tweede podium aan kasteel Den Brandt daarom op de valreep geschrapt. Met een atypische blikvanger als Iggy Pop bezochten toen, verspreid over vier dagen, 15.000 toeschouwers het festival. In de hoogdagen van Jazz Middelheim kwam er met gemak dubbel zoveel volk opdagen.
VRT
De Stad Antwerpen betoelaagt het festival met 250.000 euro per jaar. “Dit nieuws komt niet geheel onverwacht, want we wisten dat Jazz & Muziek al enkele moeilijke jaren achter de rug had”, reageert cultuurschepen Nabilla Ait Daoud. “We doen er alles aan om Jazz Middelheim, dat een iconisch festival is in Antwerpen en een vaste stek op de muzikale kalender van de stad, in leven te houden. De stad zal samen met de andere betrokken partijen – de VRT, de Vlaamse overheid en de curator – kijken hoe het verder kan.”
De teloorgang van de vzw Jazz en Muziek hoeft niet noodzakelijk te leiden tot het verdwijnen van Jazz Middelheim. Dat de licentie van het festival in handen is van de VRT, biedt perspectief. Zeker omdat zowel de openbare omroep, als de stad Antwerpen baat hebben bij het in stand houden van zo’n internationaal en prestigieus festival. Voor de stakeholders wordt het nu dus zoeken naar een nieuwe organisator of organisatievorm. Op de site van Jazz Middelheim stond al aangekondigd dat de editie van 2023 zou plaatsvinden van 12 tot 15 augustus, maar door die datum kunnen we alvast een streep trekken.
“Alle jazzlegendes zijn hier geweest”
“Gent Jazz kon de vergelijking met de grote Europese jazzfestivals doorstaan”, zegt Karel Van Keymeulen, die een boek schreef over 20 jaar Gent Jazz. “Niet alleen door de vele grote namen die hier hebben opgetreden maar ook door de prachtige locatie op de Bijlokesite.”
Het festival ontstond in 2002 uit de droom van kroegbaas Bertrand Flamang van café Den Turk als het toenmalige Blue Note Festival. Flamang slaagde er snel in grotere namen aan te trekken. “Herbie Hancock, Sonny Rollins, Ornette Coleman, Wynton Marsalis,... ze hebben hier allemaal opgetreden”, zegt van Keymeulen.
“Maar de liefhebber kon hier ook ontdekkingen doen, zoals Cécile McLorin Salvant, die nu is uitgegroeid tot een werelddiva. Omdat je daarmee echter geen groot publiek bereikt, werd de programmatie breder met kleppers uit de pop en rock als Van Morrison, Elvis Costello, David Byrne, Grace Jones en Lady Gaga. In goede jaren kwamen daar 30.000 à 40.000 bezoekers op af.”
De afgelopen editie in juli trok Gent Jazz nog bijna 42.000 bezoekers, maar dat volstond blijkbaar niet om het faillissement af te wenden.