Waarom grondoffensief in Gaza herhaling kan zijn van de Amerikaanse nachtmerrie in Iraakse stad Fallujah in 2004

De oorlog in Fallujah leert dat een groot grondoffensief in een vijandelijke stedelijke omgeving gevaarlijk en zeer risicovol is. Zeker wanneer de andere partij, zoals Hamas in Gaza, veel tijd krijgt om zich voor te bereiden. Een andere kleinschaligere aanpak, met nachtelijke raids, brengt minder risico's met zich mee en kan de burgerbevolking sparen.

Een meer omzichtige Israëlische militaire aanpak in Gaza maakt de kans ook groter dat het conflict niet uitdijt tot een groter regionaal conflict, iets wat bondgenoot VS ook liever wil vermijden. We spoelen terug naar Fallujah in 2004.

Irak 2004. Vier Amerikaanse huurlingen worden in de Iraakse stad Fallujah gedood en voor de camera's publiek opgehangen. De Verenigde Staten, die dan Irak bezetten, kunnen niet anders dan militair reageren, en omsingelen in het najaar van 2004 Falluja, ze zijn uit op wraak.

Fallujah was in 2004 een opstandelingennest, met geharde strijders van verschillende anti-Amerikaanse milities en criminelen. Ze verscholen zich te midden van een burgerbevolking, die werd gebruikt als menselijk schild.

Net als Gaza nu, werd Fallujah omsingeld en werd de stad eerst lang bestookt vanuit de lucht en beschoten door artillerie om zo de leiders en de opslagplaatsen uit te schakelen voor een grondoffensief.

De enkele duizenden Soeni-strijders hadden van de binnenstad van Fallujah een ware hinderlaag gemaakt. Net als in Gaza hadden de militanten een uitgebreid tunnelnetwerk om strijders, wapens en munitie ondergronds te verplaatsen om de vijand ongemerkt in de rug aan te vallen. Overal in de stad waren sluipschuttersnesten gebouwd. In huizen waren uit het zicht bunkers gebouwd van waaruit de Amerikaanse troepen werden bestookt.

Straten en huizen waren bezaaid met geïmproviseerde mijnen terwijl in huizen vaten met benzine en propaangasflessen lagen opgeslagen om tot ontploffing te worden gebracht als VS-militairen zich in de buurt begaven. Tienduizenden burgers die niet gevlucht waren, zaten geklemd tussen de intense straatgevechten die weken duurden. De slag om Fallujah is de bloedigste slag gebleken van de hele Amerikaanse bezetting van Irak. 

Het Israëlische leger staat voor eenzelfde uitdaging, maar dan wel op een veel grotere schaal. Hamas vecht op eigen terrein, is goed voorbereid, beschikt over een zeer uitgebreid tunnelnetwerk en enkele duizenden vastberaden strijders die zullen vechten met doodsverachting. Wat de strijd bij Gaza voor de Israëlische oorlogsplanners nog complexer maakt, is de aanwezigheid van meer dan 200 (buitenlandse) gijzelaars.

Net als in Fallujah is er in Gaza een grote burgerbevolking die niet kan vluchten, mocht ze al willen en mogen. Fallujah leerde dat intense straatgevechten uiterst gevaarlijk en dodelijk zijn, ook voor een burgerbevolking die gevangen zit tussen de strijdende partijen. 

De VS en zijn bondgenoten hebben na weken hevige strijd Fallujah heroverd, weliswaar tegen een zeer hoge prijs. De stad werd voor een deel verwoest.

Bij de slag om Fallujah bleken uiteindelijk huis-aan-huisgevechten de doorslag te hebben gegeven. Die vergen een geavanceerde training en andere wapens om huizen binnen te dringen. Amerikaanse militairen in Fallujah bleken erg kwetsbaar voor mijnen en hinderlagen, onder meer omdat ze te weinig bepantserde voertuigen gebruikten.

Ook de samenwerking tussen de infanterie en de luchtsteun, toen al met drones, speelde uiteindelijk een grote rol. Door de burgerbevolking bleek precisie meer dan nodig. Het Israëlische leger beschikt over precisiewapens, maar beelden die elke dag uit Gaza komen, tonen aan dat er sprake is van zeer zware, mogelijk disproportionele inzet van zware bommen. 

Het doel van het Israëlische leger is om de militaire structuur en leiders van Hamas uit te schakelen, herhaalt de Israëlische premier Benjamin Netanyahu.

Het Israëlische leger zou meer en verder kunnen inzetten op de huidige campagne met kleine raids door elite-eenheden. Ze zou die kunnen uitbreiden met meer en grootschaligere nachtelijke raids.

Eenheden van de Israëlische infanterie zijn getraind om te vechten met geavanceerde thermische nachtkijkers en beschikken over camouflagetechnieken om zich 's nachts te verbergen. Op die manier zouden Hamas-strijders en sluipschutters letterlijk in het duister tasten.

Voor het Israëlische leger bieden nachtelijke operaties nog voordelen: er zijn minder tot geen burgers op straat. Door de wekenlange bommencampagne zullen de strijders van Hamas ook vermoeider zijn, wat nachtelijke gevechten voor hen zwaarder maakt.

Als Israël inzet op relatief kleinere operaties blijft het ook mogelijk onder de drempel te blijven die andere spelers in de regio, zoals de Hezbollah-militie in Libanon, zouden triggeren om zich vol mee in het conflict te gooien. Een twee- of drie-frontenoorlog in Israël is niet iets waar Brussel of Washington op zitten te wachten.

Al blijven ook in dit scenario de meer dan twee miljoen burgers in Gaza bijzonder kwetsbaar.  

Fallujah werd tegen een hoge prijs in 2004 door de VS heringenomen. Tot tien jaar later de stad weer werd heroverd door… terreurgroep IS. Jarenlange politieke en economische mismeestering door de coalitie in combinatie met corruptie en oude sektarische tegenstellingen in Irak leidde tot de opkomst van terreurgroep IS.

Ook dat is een les voor het Israëlische leger. Wat nadat de structuur van Hamas is uitgeschakeld en de tunnels eenmaal zijn vernietigd? Wat is het plan van Israël met het verpauperde Gaza en zijn al verarmde en getraumatiseerde jonge bevolking? De tactiek van de voorbije 15 jaar, namelijk Gaza fysiek afsnijden van de buitenwereld zonder toekomstkansen, heeft niet gewerkt.

Zonder een omvattend (vredes)plan voor Gaza zal elke militaire overwinning op termijn leiden tot een nieuw conflict. Wil Israël veilig en in vrede kunnen leven, dan zal het dat alleen maar kunnen wanneer zijn Palestijnse buren dat ook kunnen. En dat zal met een prijs komen.