Σε νέες βάσεις τίθεται η αναδοχή στην Κύπρο, μέσα από νομοσχέδιο που αναμένεται να τεθεί εντός των επόμενων ημερών ενώπιον του Υπουργικού, το οποίο βάζει σε τάξη το θέμα «ανάδοχοι γονείς», καθώς ενδυναμώνει τη φωνή των αναδεχόμενων παιδιών
Στην τελική ευθεία βρίσκεται το νομοσχέδιο για την αναδοχή παιδιών στην Κύπρο. Σύμφωνα με την υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας, Αναστασία Ανθούση, ολοκληρώθηκε ο νομοτεχνικός έλεγχος από τη Νομική Υπηρεσία και θα προωθηθεί εντός των ημερών για έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο υψίστης σημασίας καθώς δίνεται πλέον λόγος και ενδυναμώνεται η φωνή των παιδιών που δίνονται για αναδοχή ώστε να διασφαλίζεται ότι τα παιδιά θα τοποθετούνται σε ανάδοχες οικογένειες που είναι κατάλληλες για την ανάπτυξη και την ευημερία τους. Μέχρι σήμερα, οι μορφές αναδοχής είναι η συγγενική, η παραδοσιακή, η διημερεύουσα, η έκτακτη και η αναδοχή για ομάδα παιδιών. Με το νομοσχέδιο προστίθεται η επαγγελματική αναδοχή, η οποία θα παρέχεται σε παιδιά με αναπηρία, σοβαρό πρόβλημα σωματικής ή ψυχικής υγείας ή συμπεριφοράς. Γι' αυτή τη μορφή αναδοχής θεσπίζονται σαφείς προϋποθέσεις μέσω του νομοσχεδίου, τόσο σε ό,τι αφορά την καταλληλόλητα όσο και τα προσόντα των ατόμων αυτών.
Τα κριτήρια
Αναφορικά με το τι θα προνοεί το νομοθετικό πλαίσιο και τι αλλάζει με το νομοσχέδιο στην αναδοχή των παιδιών, η κ. Ανθούση σημειώνει ότι σκοπός του νομοσχεδίου είναι η ρύθμιση της φροντίδας και της προστασίας παιδιού που τίθεται υπό τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια ή φροντίδα της διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας δυνάμει νόμου ή απόφασης δικαστηρίου ή με τη συγκατάθεση των γονέων ή ασκούντων τη γονική μέριμνα. Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τη διαδικασία έγκρισης καταλληλότητας των ανάδοχων γονέων και των υποχρεώσεών τους, τήρηση μητρώων, τη διαδικασία εποπτείας της αναδοχής, τα κριτήρια ένταξης παιδιού στην ημιανεξάρτητη διαβίωση και τη μετάβαση του παιδιού στην ενηλικίωση.
Επιτροπή Συνταιριάσματος
Όπως εξηγεί η κ. Ανθούση, η αναδοχή παιδιών είναι ένας κοινωνικός θεσμός προστασίας παιδιών ηλικίας 0-18 χρονών, που αρχικά εφαρμόστηκε στην Κύπρο το 1956 με την ψήφιση του περί Παίδων Νόμου. «Ένα παιδί μπορεί να τεθεί υπό τη φροντίδα του κράτους στις περιπτώσεις που το φυσικό οικογενειακό περιβάλλον είναι ακατάλληλο για το παιδί και το συμφέρον του. Η μετακίνηση ενός παιδιού από τη φυσική του οικογένεια και η ανάληψη της φροντίδας του από το κράτος αποτελεί ύστατο μέτρο και εφαρμόζεται αφού εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες στήριξης της οικογένειας.
Τα παιδιά υπό τη φροντίδα του κράτους τοποθετούνται είτε σε ανάδοχες οικογένειες είτε σε ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας. Η αναδοχή μπορεί να αφορά μέρες, μήνες ή και χρόνια». Η υφυπουργός τονίζει ότι η έγκριση των ανάδοχων οικογενειών γίνεται στη βάση αξιολόγησης με αυστηρά κριτήρια καταλληλότητας του γονικού ρόλου και των συνθηκών διαβίωσης. «Όπως αναφέρθηκε, με τις προτεινόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις, πρωταρχικό λόγο στο συνταίριασμα θα έχει το ίδιο το παιδί. Για τον σκοπό αυτό, προβλέπεται η δημιουργία Επιτροπής Συνταιριάσματος, που θα εξετάζει τις ιδιαίτερες και ατομικές ανάγκες ενός παιδιού, καθώς και την καταλληλότητα των αναδόχων, με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού».
Η υφυπουργός αναφέρθηκε παράλληλα και στις πρόνοιες του νομοσχεδίου για θέματα ενδοοικογενειακής βίας, διευκρινίζοντας ότι εάν διαπιστωθεί βία αναδεχόμενου παιδιού από την ανάδοχη οικογένεια, ενεργοποιείται η διαδικασία σύμφωνα με τον περί Βίας στην Οικογένεια Νόμο και λαμβάνονται μέτρα προστασίας του περιλαμβανομένης της άμεσης μετακίνησής του από την οικογένεια. Σε ό,τι αφορά τον ανάδοχο, αυτός καταγγέλλεται, αφαιρείται από το μητρώο και παύει να έχει το δικαίωμα αναδοχής.
Περιορισμένο το ενδιαφέρον
Παρά το ενδιαφέρον που υπάρχει από κάποιες οικογένειες, σύμφωνα με την κ. Ανθούση ο θεσμός της αναδοχής δεν είναι διαδεδομένος στη χώρα μας. Πρόσθεσε ότι από το 2018, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) έχουν συνάψει πρωτόκολλο συνεργασίας με τη μη κυβερνητική οργάνωση Hope for Children, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα στάδια της αναδοχής (προσέλκυση, αξιολόγηση, εκπαίδευση και στήριξη των εγκεκριμένων ανάδοχων οικογενειών).
Επιπλέον, οι ΥΚΕ έχουν υπογράψει πρωτόκολλο συνεργασίας με τη μη κυβερνητική οργάνωση, σύνδεσμος ανάδοχης οικογένειας «Φωλιά Αγάπης», καθώς και με το Πανεπιστήμιο Frederick, το οποίο επικεντρώνεται στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για τον θεσμό της αναδοχής, με απώτερο σκοπό τον εντοπισμό περισσότερων ατόμων ή οικογενειών που επιθυμούν να αξιολογηθούν ως ανάδοχοι γονείς.
Όπως ανέφερε η κ. Ανθούση, αρχικό μέλημα είναι στην παρούσα φάση η ρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου και ο καθορισμός σαφών διαδικασιών και κριτηρίων, ώστε στη συνέχεια, μέσα από στοχευμένες δράσεις, να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για την αναδοχή. Παράλληλα με τη νομοθεσία για την αναδοχή, προωθούνται οι ανάλογες νομοθετικές τροποποιήσεις για τον εκσυγχρονισμό άλλων νομοθεσιών, όπως είναι εκείνες για την υιοθεσία και τα ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας.
1.500 παιδιά υπό τη φροντίδα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας
Σύμφωνα με την κ. Ανθούση, αυτήν τη στιγμή υπάρχουν συνολικά 167 ανάδοχες οικογένειες. «Ο αριθμός των παιδιών υπό τη φροντίδα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας ανέρχεται σε περίπου 1.500, εκ των οποίων τα 1.210 είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι αιτητές διεθνούς προστασίας (94 είναι σε εγκεκριμένες ανάδοχες οικογένειες, 117 σε ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας, 427 σε ημιανεξάρτητη διαβίωση, 272 σε ξενοδοχεία και 300 στο Κέντρο Πουρνάρα). Από τα υπόλοιπα περίπου 290 παιδιά που βρίσκονται υπό τη μέριμνα του κράτους, το 29% είναι τοποθετημένα σε ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας, το 65% φιλοξενούνται σε εγκεκριμένες ανάδοχες οικογένειες και το 6% είναι ενταγμένα στο πρόγραμμα της ημιανεξάρτητης διαβίωσης. Σημειώνεται ότι αυτοί οι αριθμοί δεν είναι σταθεροί, αφού οι ανάγκες διαφοροποιούνται συνεχώς».
