Καθυστερήσεις στην πρόοδο προς την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την ολοκλήρωση όλων των εθνικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαπιστώνει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) σε έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα την Πέμπτη.
Όπως αναφέρει το ΕΕΣ σε σχετική ανακοίνωση, πρόκειται για ένα έργο που χρονολογείται από το 1996 και έχει καθυστερήσει λόγω των περίπλοκων νομοθεσιών σε ευρωπαϊκά επίπεδα, κάτι που σημαίνει πως παραμένει μακριά ο στόχος για σύνδεση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και εξασφάλιση φθηνής ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Οι ευρωπαίοι ελεγκτές διαπιστώνουν πως οι καθυστερήσεις οφείλονται σε αδυναμίες στη διακυβέρνηση της ΕΕ και σε ένα περίπλοκο σύστημα ρυθμιστικών εργαλείων για το διασυνοριακό εμπόριο, που έδρασε ανασταλτικά όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων της αγοράς. Όπως προστίθεται, ούτε η παρακολούθηση της αγοράς από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ACER, τον οργανισμό της ΕΕ για την ενέργεια, μπόρεσε να επιφέρει τις αναγκαίες βελτιώσεις. Επίσης, τα εποπτικά μέτρα που εφαρμόστηκαν για τον περιορισμό των καταχρήσεων και της χειραγώγησης της αγοράς δεν είχαν τα απαραίτητα αποτελέσματα, καθώς το κύριο βάρος μετακυλίστηκε στους τελικούς καταναλωτές.
Όπως υπενθυμίζεται, το έργο της ενοποίησης των εθνικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας ξεκίνησε το 1996 και αναμενόταν να ολοκληρωθεί το 2014. Ωστόσο σχεδόν δέκα χρόνια αφού παρήλθε ο στόχος, η αγορά εξακολουθεί στην πράξη να διέπεται από 27 εθνικά ρυθμιστικά πλαίσια. Όπως διαφάνηκε και λόγω της σημερινής ενεργειακής κρίσης, οι τιμές χονδρικής διαφέρουν σημαντικά μεταξύ κρατών μελών, ενώ οι τιμές λιανικής εξακολουθούν να επηρεάζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τους εθνικούς φόρους και τα τέλη πρόσβασης στα διάφορα δίκτυα και δεν είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό.
«Παρά την καλοδεχούμενη και αναγκαία φιλοδοξία της ΕΕ, η ολοκλήρωση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη», δήλωσε σχετικά ο Mihails Kozlovs, Μέλος του ΕΕΣ και επικεφαλής του σχετικού ελέγχου.
«Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση, που αποτελεί και κρίση του κόστους ζωής και ταλανίζει τους πολίτες της ΕΕ, κατέστησε ακόμη περισσότερο επιτακτική για την ΕΕ την ανάγκη ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας».
Στην έκθεση των ελεγκτών αναγνωρίζεται πως υπήρξαν σημαντικές επιτυχίες μεταξύ 2015 και 2021, όμως προστίθεται πως η πρόοδος ήταν αργή και ανομοιογενής μεταξύ περιφερειών της ΕΕ και τμημάτων της αγοράς. Αν και δεσμευτικές, καμία από τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ δεν εφαρμόστηκε πλήρως στα κράτη μέλη, ούτε και υπήρξε αξιόλογη πρόοδος ως προς την αύξηση της διασυνοριακής δυναμικότητας μεταφοράς.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο θεωρεί πως οι καθυστερήσεις οφείλονται στο γεγονός ότι η Επιτροπή επέλεξε οι κατευθυντήριες γραμμές δικτύου να εφαρμοστούν μέσω «όρων, προϋποθέσεων και μεθοδολογιών», μετατοπίζοντας την ευθύνη για την έγκρισή τους στις εθνικές ρυθμιστικές αρχές (ΕΡΑ) και στον ACER. Η επιλογή αυτή περιέπλεξε και καθυστέρησε υπερβολικά την εναρμόνιση των κανόνων για το διασυνοριακό εμπόριο.
Το ΕΕΣ τονίζει ότι η Επιτροπή, στη σχετική εκτίμηση επιπτώσεων, δεν ανέλυσε επαρκώς τον αντίκτυπο των αποφάσεών της που αφορούσαν τον σχεδιασμό και τη διακυβέρνηση της αγοράς, και πρροσθέτει πως η παρακολούθηση της συνεπούς εφαρμογής των κανόνων από μέρους των κρατών μελών ανατέθηκε κυρίως στον ACER.
Ωστόσο, με τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι η παρακολούθηση και η αναφορά σχετικών στοιχείων από τον οργανισμό ήταν ελλιπείς, ιδίως λόγω της ανεπάρκειας των δεδομένων, της έλλειψης πόρων και της απουσίας συντονισμού με την Επιτροπή.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο κάνει λόγο και για ελλιπή εποπτεία της αγοράς, η οποία απέβλεπε στον εντοπισμό και στην αποτροπή φαινομένων κατάχρησης και χειραγώγησής της. Το ΕΕΣ καταλήγει ότι η προσέγγιση που υιοθέτησε ο ACER για τη συλλογή στοιχείων δεν ήταν ολοκληρωμένη, καθώς και ότι η αξιολόγηση των δεδομένων που συγκέντρωνε τελικά κάλυπτε εξαιρετικά μικρό φάσμα καταχρηστικών συμπεριφορών.
Επίσης, ο οργανισμός δεν διέθετε επαρκείς πόρους για την ανάλυση των δεδομένων, ούτε ήταν σε θέση να υποστηρίξει τις έρευνες που έπρεπε να γίνουν καθώς αυξανόταν διαρκώς το πλήθος των εικαζόμενων περιπτώσεων κατάχρησης της αγοράς κατά τις διασυνοριακές συναλλαγές.
Το ΕΕΣ προειδοποιεί τέλος ότι οι παραγωγοί, προμηθευτές και μεσίτες ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν, όλοι τους, να εκμεταλλευθούν τις αδυναμίες του συστήματος ή, ακόμη χειρότερα, ότι τα κράτη μέλη μπορούν να ανταγωνιστούν μεταξύ τους για το ποιο θα προσφέρει το πλέον ανεκτικό περιβάλλον από άποψη κυρώσεων και επιβολής. Την ίδια στιγμή, ο ACER δεν έχει την εξουσία που χρειάζεται, προκειμένου να εξασφαλίσει τη συνεπή επιβολή των κανόνων από τα κράτη μέλη.
Η ειδική έκθεση 03/2023 του ΕΕΣ, με τίτλο «Ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας - Η περίπλοκη νομική αρχιτεκτονική, οι καθυστερήσεις, οι αδυναμίες της διακυβέρνησης και η ελλιπής εποπτεία της αγοράς δεν επιτρέπουν την πλήρη επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου», είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα eca.europa.eu του οργανισμού.
Πηγή: ΚΥΠΕ
