Հոկտեմբերի 2-ին Ժնևում նախատեսված Երևանի և Բաքվի ԱԳ նախարարների հանդիպումից առաջ Նիկոլ Փաշինյանը հրապարակավ հայտնել է իր համաձայնությունը Մոսկվայի և Բաքվի բոլոր առաջարկներին՝ մերժելով ի հայտ եկած հնարավորությունները։
Արցախի հարցում Փաշինյանը միանշանակ հայտարարեց, որ «ոչ Մոսկվան, ոչ Բրյուսելը, ոչ Վաշինգտոնը պատրաստ չեն ճանաչել Ղարաբաղի անկախությունը և պատրաստ չեն Ղարաբաղը ճանաչել որպես Հայաստանի մաս»։ Փաշինյանը նշեց, որ այս երկրները հայտարարել են, որ միջազգային տեսակետից ԼՂ-ն Ադրբեջանի մաս է։
Նա նկատելի հաճույքով արտաբերեց «Արցախը Ադրբեջան է» բառերը՝ չնշելով, թե որն է Երևանի դիրքորոշումը Արցախի հարցում։ Ինչպե՞ս է Փաշինյանի կառավարությունը վերաբերվում 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի վերամիավորման որոշմանը, ինչ հիմնավորմամբ է Փաշինյանը ստորագրել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը, եթե Արցախը Հայաստան չէ։ Փաշինյանը լկտիաբար ստում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի երեք համանախագահող երկրների դիրքորոշման մասին, որոնք իրենց բոլոր փաստաթղթերում նշում էին Արցախի ինքնորոշման իրավունքը, իսկ Ֆրանսիան և ԱՄՆ-ը դեռ խոսում են «մնացած հարցերի» լուծման մասին՝ կապված Լեռնային Ղարաբաղի հետ։
Ավելի վաղ տված խոստումները կատարելու և Թուրքիայի ու «Ադրբեջանի» սահմանները ճանաչող «խաղաղության պայմանագիր» կնքելու համար Փաշինյանը փորձում է ազատվել Արցախը հանձնելու պատասխանատվությունից։ Միաժամանակ նա հղում է անում Արցախի ղեկավարությանը`հայտարարելով, որ խաղաղության պայմանագրում Ղարաբաղը կարող է չհիշատակվել։
Բացի այդ, Փաշինյանը, փաստորեն, հայտարարեց Ռուսաստանի վերահսկողության ներքո Ադրբեջանի համար արտատարածքային միջանցք բացելու իր համաձայնության մասին։ Ավելին, որպես փորձառու մատուցող, նա միայն խոսում է այն մասին, թե ինչպես լավագույնս կատարել «հաճախորդների» քմահաճույքները։
Ռուսաստանը հայտարարում է, որ Հայաստանով չի լինելու արտատարածքային միջանցք, հարցն այն է, թե ինչպես պետք է իրականացվի անձնագրային և մաքսային հսկողությունը, ասում է նա։ Նրա խոսքով, Բաքուն չի ցանկանում, որ Ադրբեջանի քաղաքացիները գործ ունենան հայ սահմանապահների ու մաքսավորների հետ։ Ռուս սահմանապահները կարող են կանգնել Հայաստանի սահմանին, ինչպես Իրանի սահմանին, բայց այդ դեպքում Հայաստանի քաղաքացիները կբախվեն Ադրբեջանի ներկայացուցիչների հետ, ասում է նա, կարծես խոսքը պետական սահմանի մասին չէ։
«Ուստի մենք առաջարկել ենք, որ մաքսային հսկողությունը պատվիրակվի երրորդ կողմի, և դեռ պարզ չէ՝ արդյոք Ադրբեջանը համաձայն է այս առաջարկին»,- ասաց Փաշինյանը։
Այսինքն՝ Փաշինյանը համաձայնում է Հայաստանի ճանապարհների վերահսկողությունը եւ մաքսակետերը փոխանցել Ռուսաստանին կամ «երրորդ կողմին», միայն թե չպնդի ինքնիշխան իրավազորությունը։
Նա նույնիսկ համաձայն է սահմանը հատելիս հրաժարվել անձնագրում դրոշմակնիքներից, իսկ հաղորդակցության հսկողությունը անվերապահորեն փոխանցել ՌԴ ԱԴԾ սահմանապահ ծառայությանը։ Երթեւեկությունը կարող է կազմակերպվել շարասյուներով՝ Ռուսաստանի Դաշնության սահմանապահ զորքերի մասնակցությամբ, ասել է Փաշինյանը։
Նա չի նշել, որ Ռուսաստանը մտադիր է շարասյուների անցման համար միջանցքը փակել երկկողմանի բարձր պարիսպով, և արդեն պատրաստվում է դրան։ Սա նշանակում է, որ Իրանից Հայաստան կամ նույնիսկ Հայաստանից Հայաստան պարսպապատ ճանապարհն անցնելիս պետք է անցնեք սահմանային հսկողություն։
Փաշինյանը համաձայնել է նաև ռուս-թուրքական երրորդ վերջնագրին՝ մերժել միջազգային «երևակայական» ուժերին և Հայաստանի անվտանգությունը փոխանցել սիրելի ՀԱՊԿ-ին։ Նա, իհարկե, ասում է, որ անհրաժեշտ է միջազգային առաքելություն՝ անաչառ տեղեկատվություն հավաքելու համար, թե ինչ է կատարվում սահմանին։ «Դա կարող է լինել այնպիսի կազմակերպություն, որն ունի նման առաքելություններ իրականացնելու մանդատ՝ լինի դա ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը, ԵԱՀԿ-ն, թե մյուսները»,- ասում է Փաշինյանը, սակայն չի հստակեցնում՝ արդյոք ՀԱՊԿ-ն ունի նման մանդատ, թեև Հայաստանը պաշտոնապես դիմել է օգնության համար ՀԱՊԿ-ին, իսկ Լավրովն արդեն ասել է, որ առաքելության հարցն արդեն քննարկվում է։
Փաստորեն, Փաշինյանը համաձայնել է «խաղաղության պայմանագիր» կնքել առանց Արցախի, արտատարածքային միջանցքը փոխանցել ԱԴԾ-ի վերահսկողությանը և սահմաններում միջազգային առաքելությունը «փոխարինել» ՀԱՊԿ առաքելությամբ։ Մնում է, հեռանալով, անջատել լույսը։
