Het verhaal van wielrenner Lance Armstrong kennen we al; hij kreeg op zijn 25ste teelbalkanker. Maar in Duitsland gaat opnieuw veel media-aandacht naar de ziekte, nu daar in korte tijd drie profvoetballers de diagnose hebben gekregen.
Sébastien Haller postte op Instagram een foto vanop zijn ziekenhuisbed. — © RR
Sébastien Haller (28) is allicht de bekendste. Hij maakte recent de overstap van Ajax naar Borussia Dortmund, maar voelde zich na een training daar niet goed, en zo werd bij hem een testistumor ontdekt. Die werd ondertussen verwijderd en Haller krijgt nu chemotherapie. Voetballer Timo Baumgartl (26) is net teruggekeerd naar het veld bij Union Berlin, nadat drie maanden geleden een teelbal werd verwijderd. En ook Marco Richter (24) van Herta BSC is stilaan opnieuw beginnen trainen na zijn operatie in juni.
Topsport niet de rode draad
Nee, zeggen urologen, topsport is niet de rode draad bij die gevallen van teelbalkanker, wel het feit dat het jonge mannen zijn. Teelbalkanker is in het algemeen een vrij zeldzame kanker, maar bij mannen in de twintig en de dertig is het wel de meest voorkomende. In 2019, de jongste cijfers, kregen 396 mannen in België de diagnose (zie grafiek). Dat jaar stierven 16 mannen aan de ziekte.
“De meeste teelbaltumoren zijn kiemceltumoren”, legt Filip Poelaert uit, uroloog in de GZA-ziekenhuizen in Antwerpen. “In het algemeen is de prognose heel goed. Bijna 99 procent van de patiënten is na vijf jaar nog in leven. Maar het kan ook anders lopen en soms sterven er jonge mannen aan de ziekte, zeker als de kanker al verder gevorderd is.”
Zelfscreening
Eén grote boodschap hebben Poelaert en de urologenvereniging: “Doe geregeld aan zelfscreening, want zo ben je er op tijd bij als er zich een tumor zou ontwikkelen.” Het beste moment voor zelfonderzoek is na een warm bad of douche. Neem, rechtstaand, een testikel vast tussen duimen en wijsvingers, en voel over de oppervlakte of er een verdikking of knobbel is. Doe hetzelfde met de andere testikel. Het is vaak zo dat de ene wat groter is dan de andere. Valt er iets ongewoons op, raadpleeg dan een dokter. “Vaak is het geen tumor, maar een cyste of de bijbal die je voelt”, zegt Poelaert. “Maar blijf er niet mee rondlopen, pas na onderzoek ben je zeker.”
Filip Poelaert. — © GZA
Een eenvoudig echografisch onderzoek kan meestal al uitsluitsel geven. In een vroeg stadium zonder uitzaaiingen is een operatie als behandeling meestal voldoende, zegt Poelaert. “Uitzonderlijk wordt enkel de tumor verwijderd, meestal wordt de volledige zaadbal weggehaald. Dat vermindert de vruchtbaarheid op zich niet. Is er chemotherapie nodig of zijn de twee teelballen aangetast, dan wordt wel voorgesteld om sperma in te vriezen voor de behandeling. Het kan soms ook nodig zijn om hormonen bij te nemen, want in de testikels wordt het mannelijk geslachtshormoon testosteron aangemaakt.”
Puur esthetische prothese
Er bestaan teelbalprotheses om in de balzak in te planten. “Ik stel voor de ingreep steeds de vraag aan mannen of ze dat willen, maar mijn ervaring is dat de meesten dat niet meteen nodig vinden”, zegt Poelaert. “Het is puur esthetisch, en hangt dus af van de wens van de patiënt.”
Een oorzaak benoemen is zoals bij alle kankers ook voor teelbalkanker niet mogelijk. Wel zijn er een aantal risico’s bekend. “Zo hebben jongens van wie de teelballen niet op tijd zijn ingedaald, een hoger risico om testiskanker te ontwikkelen. Gesteld wordt dat de temperatuur in het lichaam te warm is voor een goede ontwikkeling van de teelballen. Kind en Gezin houdt dit daarom goed in de gaten en verwijst door naar een arts indien nodig. Voor de leeftijd van zes maanden zouden de teelballen toch in de balzak moeten ingedaald zijn.” Voorts komt teelbalkanker meer voor bij blanke mannen, bij mannen van wie vader of broer teelbalkanker had en bij mannen met een slechtere zaadproductie en dus vruchtbaarheid.
“Dat deze voetballers met hun diagnose naar buiten komen, is erg belangrijk”, zegt Poelaert nog. “Zo krijgt de ziekte aandacht, en dat verhoogt de alertheid.”
