Είναι η πιο άνιση ανταλλαγή στην πιο απίθανη στιγμή, αλλά ίσως η έντονη πίεση αυτής της στιγμής είναι ο λόγος που η ανταλλαγή μιας γυναίκας, αστέρα του μπάσκετ, των ΗΠΑ με έναν Ρώσο έμπορο όπλων κατέληξε να συμβεί τώρα.
Όπως αναφέρει σχετικό ρεπορτάζ του CNN, επιφανειακά, η Brittney Griner και ο Viktor Bout κατηγορούνται για τραγελαφικά διαφορετικά εγκλήματα. H Griner καταδικάστηκε σε ποινή από τις ρωσικές αρχές για κατοχή ενός γραμμαρίου ελαίου κάνναβης. Ο Bout φέρεται να είναι ο πιο παραγωγικός έμπορος όπλων των τελευταίων δεκαετιών, τροφοδοτώντας συγκρούσεις στην Αφρική και πέρα από αυτήν – και πιο συγκεκριμένα καταδικάστηκε σε αμερικανικό δικαστήριο για συνωμοσία για τη δολοφονία Αμερικανών.
Όμως οι συνθήκες και η πολιτική πίεση και από τις δύο πλευρές ανέτρεψαν αυτήν την ανισορροπία. Η Griner απέκτησε μια σημασία για τους Αμερικανούς –με βάση τους ισχυρισμούς της περί αθωότητας και την κατάφωρη κατάληψη της ως γεωπολιτικό πιόνι την παραμονή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία– που έδωσε εντολή στην κυβέρνηση Μπάιντεν να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Κρεμλίνο στο χειρότερο σημείο των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας. τουλάχιστον από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Η μεγάλη σημασία του Bout για τη Ρωσία ήταν πάντα o μεγαλύτερος γρίφος. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος να είναι τόσο πολύτιμος για τη Μόσχα που ξόδεψε δεκαετίες αναζητώντας την απελευθέρωσή του σε όποιο επίπεδο μπορούσαβ, και επίσης να είναι απλώς ένας αθώος και ατυχής παγκόσμιος πιλότος και έμπορος, όπως ισχυρίστηκε; Ποιος είναι αυτός ο τύπος που αρνείται τα πάντα;
Το CNN πήρε συνέντευξη από τον Bout το 2009 μετά από μήνες διαπραγματεύσεων ενώ ήταν φυλακισμένος στην Μπανγκόκ. Είναι ένας πολύγλωσσος που είναι ευδιάκριτος, γοητευτικός και μπορεί να ραψωδεί ατελείωτα για τον κατάλογο των πολιτικών χαρακτήρων με τους οποίους έχει προσωπικές σχέσεις παγκοσμίως.
Ο Bout, κατηγορείται, από πολλούς αναλυτές και έρευνες του ΟΗΕ, για διάδοση φορητών όπλων σε όλη την Αφρικανική ήπειρο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90 και των αρχών του '00, κάτι που αρνήθηκε. Υπήρχαν κατηγορίες ότι όπλισε ακόμη και την Αλ Κάιντα, τις οποίες επίσης αρνήθηκε. Ο ίδιος έγινε κάπως μπαμπούλας και στο επίκεντρο μιας ταινίας με πρωταγωνιστή τον Νίκολας Κέιτζ που ονομαζόταν «Lord of War».
Αυτή είναι η ιστορία της καριέρας του: η φήμη του ανθρώπου που έγινε γνωστός ως ο «Έμπορος του Θανάτου». Αυτό για το οποίο πέρασε 14 χρόνια στη φυλακή και εκδόθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες για αυτό, ήταν μια περίπλοκη σύλληψη από την Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών των ΗΠΑ, στην οποία εξαπατήθηκε να συμφωνήσει να προμηθεύσει όπλα σε πράκτορες των ΗΠΑ που προσποιούνταν ότι ήταν Κολομβιανοί τρομοκράτες - όπλα που προορίζονταν να σκοτώσει Αμερικανούς. Είναι παράξενο ότι μετά από όλα τα εγκλήματα για τα οποία κατηγορήθηκε ο Bout, αυτό για το οποίο φυλακίσητκε ήταν μια συνωμοσία, παρά μια πράξη.
Σίγουρα, είναι πιλότος και επιχειρηματίας. Ήταν στρατιωτικός μεταφραστής με σοβιετικό παρελθόν. Υπάρχουν όμως ισχυρισμοί ότι εργάστηκε στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες και έγινε πλεονέκτημα για αυτούς στην προμήθεια όπλων σε όλο τον κόσμο για την ενίσχυση των γεωπολιτικών στόχων της Μόσχας. Υπήρχαν επίσης προτάσεις ότι είχε υπηρετήσει δίπλα σε ανώτερους Ρώσους που τώρα είναι κοντά στον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Αυτό ίσως να εξηγούσε την ένταση με την οποία τον αναζήτησαν οι Αμερικανοί..
Υπήρχε πάντα ένας περίεργο μυστήριο για τον Bout και τη συνοδεία του. Ναι, ήταν αθώος, για όλα, θα έλεγε. Αλλά και ναι, είχε μια ενδιαφέρουσα ζωή.
Η μεγαλύτερη έκπληξη σήμερα είναι πώς έγινε αυτή η ανταλλαγή κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Λέει δύο πράγματα: ότι η Μόσχα και η Ουάσιγκτον είναι σε θέση να κάνουν επιχειρήσεις, ακόμη και όταν οι ρωσικές βόμβες σκοτώνουν αθώους Ουκρανούς πολίτες, και οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέχουν όπλα στην Ουκρανία που σκοτώνουν Ρώσους στρατιώτες και ότι οι πυρηνικές δυνάμεις μπορούν να εργαστούν σε άλλα ακανθώδες ζητήματα. «Αυτό είναι καλό για όλους στον πλανήτη. Σημαίνει ότι επικρατεί κάποια ψύχραιμα και βασικά συμφέροντα κερδίζουν», σημειώνει το CNN.
Δείχνει επίσης κάποια αδυναμία στο πλευρό του Πούτιν. Σε μια εποχή που επιδεικνύει επιθετικά πυρηνική ρητορική εναντίον της Δύσης, συμφωνεί επίσης σε μια διπλωματική συμφωνία υψηλού προφίλ για να πάρει πίσω μια φιγούρα μεγάλης, περίπλοκης σημασίας για την ελίτ, την κοινότητα των πληροφοριών και την εθνική υπερηφάνεια της Ρωσίας.
Αυτός είναι ένας άνθρωπος για τον οποίο πολλοί απλοί Ρώσοι μπορεί να έχουν ακούσει και είναι σίγουρα μυθολογικής σημασίας για τη ρωσική ελίτ. Δεν είναι κάποιος που η Μόσχα θα «άφηνε πίσω».
Αυτοί είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι που ο Πούτιν θέλει να κερδίσει την εύνοια τώρα. Η συμφωνία μπορεί επίσης να ήταν πιο ιδιοτελής: Πολλοί πιστεύουν ότι όταν ο Bout υπηρετούσε στην Αφρική, είχε στενούς δεσμούς με μέλη της ρωσικής ελίτ τώρα κοντά στον Πούτιν (αν και ο Βοθτ το αρνήθηκε επίσης). Αυτός ήταν ο λόγος που οι ΗΠΑ ξόδεψαν τόσο χρόνο και χρήμα για να τον κρατήσουν; Νόμιζαν ότι θα γύριζε; Μπορεί να μην μάθουμε ποτέ.
«Ναι, είναι μια νίκη για τον Πούτιν, αλλά μια νίκη που έχει το κόστος της αποκάλυψης της αδυναμίας του και της ανάγκης του να διατηρήσει τη στρατιωτική ελίτ στην οποία βασίζεται στο περιεχόμενο», καταλήγει το CNN.
