Views: 1
ដោយៈ ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្តេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត
ពោធិ៍សាត់
(ពោ–)
នាមសព្ទ
ឈ្មោះខែត្រមួយក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ, នៅជាខាងកើតខែត្របាត់ដំបង ។ តាមពាក្យបរម្បរាពីព្រេងនាយតំណាលថា មានដើមពោធិ៍តូចមួយ រសាត់ច្រាសទឹកមកជាអស្ច្រារ្យប្លែក, គេបានស្រង់យកទៅដាំនៅទីមួយ, ដោយហេតុនេះ ទើបឲ្យឈ្មោះភូមិប្រទេសនុះថា ពោធិ៍រសាត់ ព្រោះពាក្យថា រសាត់និងសាត់ នេះជាពាក្យតែមួយប្រើជួសគ្នាបាន ។ លុះចំណេរកាលយូរអង្វែងមក ក្លាយជា ពោធិ៍សាត់; សព្វថ្ងៃនេះ តាំងជាទីរួមខែត្រហៅថា ខែត្រពោធិ៍សាត់ ។ ឈ្មោះក្រូចមួយប្រភេទ
ក្រូចពោធិ៍សាត់ ព្រោះក្រូចប្រភេទនេះ កើតមាននៅខែត្រពោធិ៍សាត់ជាដំបូងបង្អស់ ។ ( គួរកុំហៅថាខែត្រពោធិសត្វ, ក្រូចពោធិសត្វ ព្រោះ ពោធិ៍សាត់ និង ពោធិសត្វ ទាំងពីរនេះមានអត្ថន័យផ្សេងគ្នាឆ្ងាយណាស់ ) ។
ភ្លាត់
កិរិយាសព្ទ
ជ្រុល, ជ្រលួស, លង់ស៊ុន, ទាស, ទាស់ខុសទំនង, ឃ្លាត, ស៊ុនហួស
ភ្លាត់គំនិត, ភ្លាត់ជើង, ភ្លាត់ដៃ, ភ្លាត់មាត់ ។
ភ្លាត់ចំណាប់ ភ្លាត់ដោយចាប់មិនស៊ប់, មិនមាំ ។ ភ្លាត់ឆ្អឹង ឃ្លាតឆ្អឹងខុសពីប្រក្រតីដោយដួលឬទង្គិចជាដើម ។ ភ្លាត់ភ្លាំង ឬ ភ្លាំងភ្លាត់ ភ្លាត់ដោយភ្លេចភ្លាំង ។ ភ្លាត់ស្នៀត លង់ស្នៀត, លង់ល្បិច ។ ល ។
រាន
នាមសព្ទ
គ្រែវាលឬមានដំបូល មានសសរដាំក្នុងដីសម្រាប់អង្គុយលំហើយ ឬសម្រាប់ដាក់អីវ៉ាន់លក់ជាដើម ។ រានភ្លើង រានវាលខ្ពស់ដាក់ពំនូកដីពីលើ សម្រាប់បង្កាត់ភ្លើងឲ្យឆេះសន្ធោយកពន្លឺក្នុងវេលាយប់ ។ រានមាន់ រានធ្វើឲ្យមាន់នៅ ។ រានហាល រានវាលជាប់នឹងផ្ទះសម្រាប់ហាលអ្វីៗ ។ លក់រាន ដាក់អីវ៉ាន់លើរានលក់ ។ ល ។
កិរិយាសព្ទ
កាប់គាស់រម្លើងទីដី, ព្រៃ ឲ្យកើតបានជាស្រែ, ចម្ការ, ភូមិលំនៅ
រានស្រែ, រានចម្ការ, រានភូមិ ។
ជម្នះចូលឲ្យបានជឿនទៅមុខ
រានទី ( ជម្នះចូលយកទី ) ។
រវះរវាម; មិនរើសអើង
មនុស្សរានចំណី, គោរានស្មៅ ។
រានទន្ទ្រាន ទន្ទ្រានចូលឥតញញើត ។
សាក់បើ
គុណសព្ទ
មធ្យម, យ៉ាងកណ្ដាល, យ៉ាងល្មម, សមគួរ
របស់សាក់បើ, ចំណេះសាក់បើដែរទេ ។
ស្មើគ្នា, ប្រហែលគ្នា
សាក់បើនឹងវា ប្រហែលនឹងវា ( ម. ប្រ. ) ។ និ. គួរបើ, សមបើ : សាក់បើដែរ, គួរបើដែរ ។ សាក់បើអ្វី គួរអ្វី ។ ពុំសាក់បើ ពុំសមបើ : ពុំសាក់បើ ស្ដីថាឲ្យគ្នាសោះ !
អន្ទាក់
នាមសព្ទ
ប្រដាប់ធ្វើដោយខ្សែឬដោយចម្រៀកផ្ដៅជាដើម មានក្រវិលរូតបាន សម្រាប់ទាក់, សម្រាប់ដាក់ឲ្យជាប់សត្វទ្វេបាទចតុប្បាទជាដើម : សត្វជាប់អន្ទាក់ ។ អន្ទាក់ណែងណង អន្ទាក់មានចងណែងណងផង ។ អន្ទាក់រូត អន្ទាក់ឥតដង រូតជាប់ ក្នុងកាលដែលសត្វចូលក្នុងរង្វង់ប៉ះឲ្យរូត ។ អន្ទាក់វាត់ អន្ទាក់មានដងវែងមានគន្លឹះ កាលណាប៉ះត្រូវទំនងថ្លោះវាត់ឡើងរូតជាប់សត្វ ។ ព. ប្រ. អន្ទាក់កាម កាមគុណដែលទុកដូចជាអន្ទាក់ទាក់សត្វលោក ។ អន្ទាក់ដៃ ហត្ថបាស ។ អន្ទាក់មារ កិលេសដែលជាគ្រឿងទាញទាក់សត្វលោក ។ ជាប់អន្ទាក់ ជាប់កុន, ជាប់ចំណោម ។ នៅក្នុងអន្ទាក់ នៅក្នុងទំនាយថាមិនបាត់, ថាមិនស្លាប់ . . .; នៅក្រៅអន្ទាក់ ទំនាយយាមថាបាត់, ថាស្លាប់ ( ពាក្យប្រើក្នុងក្បួនចាប់យាម ) ។ ល ។
