Ինչու Հայաստանում մեքենա չեմ վարել

6 տարի այստեղ եմ, չեմ տեսնում, որ վթարների թիվը նվազել է՝ ոչ վթարների քանակով, ոչ էլ ներգրավված մեքենաների քանակով, եւ դեռ շատ զոհեր ունենք, եթե ինչ-որ բան դրական արդյունք չի տալիս, ապա դա սխալ է, անկախ նրանից, թե դա ընդունված է միջազգային չափանիշներով:

Մեկ շաբաթ առաջ հերթական անգամ կարդացի մի դժբախտ ողբերգության մասին եւ ինձ սարսափեցնող Էջմիածին-Երեւան ճանապարհին, որի արդյունքում ունենք մի քանի վիրավոր եւ մեկ զոհ («Բախվել են Էջմիածին-Երեւան երթուղին սպասարկող փոխադրամիջոցն ու «Գազել»-ը. կա զոհ եւ տուժած»): Մի քանի ամիս առաջ ես գրել էի գերբեռնված ավտոբուսների վտանգների մասին, բայց վստահ եմ, համաձայն եք, որ այս դեպքը չափազանց շատ ավելի վտանգավոր է:

Իմ վերջին հոդվածում ես նշեցի, որ զարմացած եմ. նայում եմ ոստիկանական մեքենաներին, որոնք այդքան ակտիվորեն հսկում են այն ճանապարհներին, որոնք նման լուրջ վտանգ չեն ներկայացնում, այլ ոչ թե գլխավոր ճանապարհներին, որտեղ վթարի հավանականությունը շատ ավելի մեծ է թե քանակի եւ թե շատ ավելի վտանգավորության առումով, եւ նրանք այնքան հաճախ կանգնեցնում են վարորդներին, քանի որ վարորդներն այնքան էլ զգույշ չէին խախտում վարելու կանոնները, որոնք ես համարում էի ծայրահեղ:

Հիմա շատերը թե սփյուռքում եւ թե այստեղ, անշուշտ, կքննադատեն ինձ, որ գրում եմ իմ մասնագիտական ոլորտից դուրս մի թեմայի մասին, որին ծանոթ չեմ, երբեք չեմ եղել ճանապարհային ոստիկանության աշխատանքային խմբի մաս՝ ոչ Հայաստանում եւ ոչ էլ նույնիսկ Լիբանանում: Բացի այդ, 2013 թվականին միայն երկու անգամ եմ մեքենա վարել Էջմիածնի ներքին ճանապարհներին, այն էլ՝ շատ կարճ ճանապարհով եւ ժամանակով, այնպես որ, ինչպես կարող եմ որեւէ բան իմանալ Հայաստանում մեքենա վարելու մանրամասների մասին եւ ինչ միջոցներ են անհրաժեշտ կազմակերպելու այն:

Համաձայն եմ, ճիշտ են ասում, բայց իրենց նույն ճիշտ տրամաբանության մեջ ասում եմ, բայց ինչու Հայաստանում երբեք չեմ վարել, ինչն ինձ խանգարեց, չնայած այն բանին, որ 21 տարեկանում Լիբանանում սկսել եմ մեքենա վարել եւ յոթ տարիներ ես քշում էի օրական 10 ժամ, քանի որ վաճառող-դիստրիբյուտոր էի:

Ի՞նչն ինձ խանգարեց մեքենա վարել, եթե խնդիրն այն էր, որ ես գտնվում էի նոր երկրում, ինչը միգուցե որոշ ժամանակով պետք է խանգարեր ինձ, բայց 6 տարի Հայաստանում մնալուց հետո դեռ նախաձեռնող չեմ:

Եվ երկու հիմնական պատճառները պետք է լինեն այս հոդվածի ուշադրության կենտրոնում: Առաջին պատճառն, իհարկե, այն է, որ վարորդական իրավունք ստանալու համար անհրաժեշտ են մի շարք բարդ թեստեր, որն ինձ նույնպես կհուսահատեցներ առավելագույնը 2 տարի, թեստերը նյարդայնացնում են, դրանք գործնական պատճառ չէին կարող լինել: Իսկ հիմնական պատճառն այն է, որ ես լրջորեն սարսափում եմ, որովհետեւ, չնայած Հայաստանի վարորդների ծանր ինտենսիվ թեստերին, ես նրանց հիմնական տոկոսին տեսնում եմ ամենաանխոհեմ, անհաս վարորդներից մեկը, որը համարում է վարումը մի տեսակ խաղ:

Ես իսկապես չեմ հասկանում արագության սահմանափակման տեսախցիկները, տեսնում եմ, որ վարորդներն ունեն ծրագրային ապահովման մի ծրագիր, որը զգուշացնում է նրանց, որ տեսախցիկը գտնվում է 10 մետրի վրա, ուստի վարորդը մի քանի մետր դանդաղեցնում է արագությունը, այնուհետեւ վերադառնում է իր նախընտրած արագությանը, մինչդեռ այդ տեսախցիկները պետք է թաքնված լինեին, սա տարրական տրամաբանություն է, եթե տեսախցիկները պետք է ծառայեին իրենց նպատակին, եւ ես կարիք չունեմ փորձագետ լինել, որ այսպես մտածեմ:

Այնպես չէ, որ ես գալիս եմ լիբանանյան վարորդների երկրից, ովքեր քաղաքավարի ջենթլմեն են, սովորել են վարելու էթիկան. ես գալիս եմ նյարդային մարդկանց երկրից, մենք ագրեսիվ ենք վարում, Լիբանանում հազվադեպ են գործում արդյունավետ կանոններ, մենք դրանք շրջանցելու միջոց ենք գտնում, բայց մենք ունենք այս սովորույթը, որին մենք պահպանում ենք, երբ երկու մեքենա բախվում են, երրորդը շատ հազվադեպ է միանում վթարին: Հայաստանում հակառակն է, պետք է 4 մեքենա բախվեն, որ վթարը դառնա, ինչպես ասում են՝ «կարգին»:

Ինձ միշտ հետաքրքրում էր, թե ինչու վթարի թիմը պետք է բաղկացած լինի 4 մեքենաներից, մինչեւ որ մի օր վերջապես տեսա մի վթար ուղիղ: Մեր մեքենան գնում էր Երեւան, մեքենաները դանդաղեցին, մինչեւ տեսանք 4 հոգի հրում էին խանգարված մի մեքենա, իսկ մեկ վարորդ՝ մայրուղու մյուս ծայրում որոշեց, որ պետք է դիտի «հետաքրքրական» իրադարձությունը. նա հանկարծ դանդաղեցրեց արագությունը, եւ հետեւորդ մեքենան անմիջապես անակնկալի եկած հարվածեց նրան հետեւից, եւ հաջորդ 2 մեքենաները գնացին նույն ցիկլով՝ շղթայական, յուրաքանչյուրը հարվածեց առջեւինին (Հայաստանի մասին չգիտեմ, բայց Լիբանանում, ով թիկունքից հարվածում է, մեղավոր է համարվում եւ պետք է հատուցի վնասները):

Ցավում եմ, որ սա ասում եմ, ես չեմ ուզում ծաղրել, բայց առաջին թեստը, որը պետք է անցնի վարորդը, IQ-ի եւ պատասխանատվության, գիտակցության կրկնակի թեստն է, ոչ թե շատ բարդ թեստերը, որոնց, ինձ թվում է, թե ոչ ոք չի ենթարկվում, ինչ իրեն սովորեցնում են այս թեստերի ընթացքում՝ հետագայում:

Ես սխալվո՞ւմ եմ, չեմ կարծում, համեստորեն կարծում եմ, որ երթեւեկության անվտանգության համակարգը իրատեսական չէ: Կարծում եմ, որ միջոցառումները «չի կարելիի» հերթական մոտեցումն են, որն իրականացվում է նեղ, ներքին ճանապարհներով, սակայն այն ջունգլի է մայրուղու վրա:

Այսպիսի միջոցառումների իրատեսական եւ գործնական լինելը որոշելու չափանիշները պետք է չափվեն դրանց արդյունավետությամբ, արդյունքներով, ես այստեղ եմ արդեն 6 տարի, չեմ տեսնում, որ վթարների թիվը նվազել է, ոչ վթարների քանակով, ոչ էլ ներգրավված մեքենաների քանակով, եւ դեռ շատ զոհեր ունենք, եթե ինչ-որ բան դրական արդյունք չի տալիս, ապա դա սխալ է, անկախ նրանից, թե դա ընդունված է միջազգային չափանիշներով:

Ուզում եմ ուշադրություն հրավիրել եւս մեկ սպառնալիքի վրա, որի մասին կարծես թե պետությունը տեղյակ չէ:

Ես տեսնում եմ 8 նստատեղից բաղկացած մեքենաներ, եւ նույնիսկ մի քանի միջին ավտոբուսներ: Վերջին շարքը ինքնասպանության սպառնալիք է, հետեւի մասում բեռնախցիկ չկա, ուստի ուղեւորների վերջում մոտ 20 սանտիմետր երկաթ կա, որը նրանց ճանապարհից հեռացնում է, այնպես որ, պատահարների դեպքում զարմանալի չէ: Այդ ուղեւորները մահանալու մեծ վտանգի տակ են կամ եթե նրանց բախտը բերի, վստահ եմ, որ նրանք, ամենայն հավանականությամբ, կդառնան հաշմանդամ, հիմա, անկասկած, առաջարկելը, որ այդ վարորդները հրաժարվեն ուղեւորներին նստել վերջին շարքում, հեշտ բան չէ, ֆինանսապես հեշտ չէ: Այնքան էլ իդեալական տարբերակ չէ, եւ ցանկացած վարորդ, ով կարող է կարդալ այս հոդվածը եւ առաջարկը, հավանաբար ատելու է ինձ դրա համար: Այս 8 մարդատար մեքենաներն ու մինի «վագոններն» իրականում պիտանի չեն մայրուղիների համար, նույնիսկ վտանգավոր է երթեւեկել ուղեւորների հետ վերջին շարքում ներքին փողոցներում, հիմա սա պետք է կազմակերպի Ճանապարհային ոստիկանությունը, նման տեսակի մեքենաները գուցե իդեալական են երկար հեռավորության վրա, բայց, անշուշտ, ոչ որպես հասարակական փոխակերպում երեք հոգով՝ թիկունքում մի տարածքում, որը գործնականում պատերազմական գոտի է: Ես առաջին հերթին նախընտրում եմ ոտքով տուն գնալ, քան վերջին շարքում նստել նման վտանգավոր բարձր ռիսկային սցենարով:

Եզրափակելով ասեմ, որ ներկայիս իշխանությունը տեսնում է միայն, թե ինչպես են իրար հաջորդում աղետները, եւ ես չեմ ուզում նշել այդ երկար շարքը:

Գործելու ժամանակն է. քաղաքացիների անվտանգությունը պետք է լինի ամենակարեւոր մտահոգությունն ու առաջնահերթությունը:

Պետրոս ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

Բլոգեր