(չորս հարց Տիգրան Ավինյանին)
Մասնավոր հրավառություններին վերջ դնելու, զվարճանքի համար պայթուցիկների, ճայթուկների ներկրումն ու օգտագործումն արգելելու հարցով վերջին հրապարակումս եղավ Սուրմալուի ողբերգական դեպքից մի քանի օր առաջ` օգոստոսի 8-ին («Մեր քաղաքը, Ձեր բարքերը մաս 2. Աղմկասեր զվարճամոլները»2016 թ. նոյեմբերին («Նամակ ՀՀ վարչապետ Կ. Կարապետյանին», Lragir.am, 02.12.2016 թ.) և 2021 թ. ապրիլին («Զանգվածային ռաբիսություններ… Կլինի՞ վերջ» (ուղղված՝ ՀՀ կառավարությանը և ՀՀ Աժ-ին), Lragir.am, 16.04.2021 թ.);
Երեկ մամուլից տեղեկացա, որ այդ հարցերը «հասել` մտել» էին ՀՀ Ազգային ժողով ու նույնիսկ այնտեղ`քննարկվել և «ճարպիկ» գործարարների «ֆոկուսներով» կես ճանապարհին` «անհետացել»:
Հարց առաջին: ԱԺ-ի ընդունած օրենքներո՞ վ հրավառությունները (հատկապես` մասնավոր) մեր կենցաղ մտան, որ բանը բանից անցնելուց հետո, պատրաստվում եք այն ԱԺ-ում արտահերթ քննարկման դնել ու էլի մեր գործարարների «խաթրը» չկոտրելու համար նրանց «քեֆն ու նազը» հարցնելուց հետո, ինչ որ որոշում կայացնել: Բա որ էլի՞ մի ֆոկուս անեն և հարցի լուծումը հետաձգեն, մի քիչ ժամանակ անցնի, սգավոր ժողովրդի վերքերը մի քիչ սպիանան, այդ ընթացքում մեկ ուրիշ հարց առաջ գա (օրինակ` ոչ բարով հարևանից), մենք էլ հինը քիչ-քիչ մոռանանք, հետո էլի … զեկուցողը չներկայանա (դե «հարգելի» պատճաառով) կամ մեկ-երկու ձայն չբավարարի…որոշումն ընդունելու համար, անցնի էլի մի քանի տարի, մինչև գործարարների ներկրած տոննաներով պայթուցիկներն սպառվեն ու «նոր ցրցամ տաք, թե որ կարեք…»:
Հարց երկրորդ; Երեկվա Ձեր հարցազրույցում մեզ հուսադրեցիք, որ խստացվելու են հրավառությունների նյութերի պահպանումն ու վաճառքը և թույլատրելի են լինելու միայն ազգային, պետական և համայնքային տոներին: Այս դեպքում «համայնք» ասելով ի՞նչ հասկանանք. քաղա՞ք, գյու՞ղ, գուցե նաև թա՞ղ ու թաղամա՞ս: Այսինքն, էլի թողնել մի սողանցք: Հենց այդպես են «մոդա դարձել» մասնավոր հրավառությունները: Կա պահանջարկ, կլինի և առաջարկ … Ու մի գործարար կին (ԱՁ) հրավառությունների նյութեր ներկրելու, վաճառելու, իրավունք է ստանում և՜…
Ո՛չ մի հրավառություն: Արգելե՛լ ու վե՛րջ դնել բոլոր հրավառություններին` և՛ Հանրապետական ու համայնքային, և՛ մասնավոր։
Հարց երրորդ: Հայաստանում ի՞նչ կենսական անհրաժեշտություն կա որևէ հրավառության: 2020-ի նոյեմբերից (նաև 2022-ի օգոստոսից) հետո, մեզ հրավառություն կատարելու անհրաժեշտություն, տեղ, սիրտ մնացե՞լ է: Դրանց ավելորդություններից ու հասցրած բազմակողմանի վնասներից (գիշերային անտեղի աղմուկ, օդի աղտոտում, նաև մեր շրջակայքի կենդանական աշխարհի գիշերային հանգստի խանգարում):
Հրավառություններո՞վ ենք հաստատելու մեր պետականությունը։ Մեր Սահմանադրությունը (որ տասնամյակը մեկ «ռեկոնստրուկցիայի» է ենթարկվում), Հիմնը, Եռագույն դրոշը, Զինանշանը, Մայրաքաղաքը և այլն բավարար չե՞ն: Ու՞մ ենք զարմացնելու կամ ի՞նչ ենք ցուցադրելու այդ հրավառություններով` ինքներս մե՞զ, կամ, գուցե, հեռավոր մի համաստեղության բնակիչների: Ու՞մ ենք ուզում նմանվել, կամ ու՞մ հետ ենք մրցում: Արևելքի՞, Արևմուտքի՞… Ժողովրդական հայտնի ասույթներ կան «տկլոր մեջքին կատու շլակել», կամ «սագի ձու ածելու հավի մարմաջ»:
Հարց չորորդ: Իսկ երեխաների ամանորյա տոների ճայթուկները՞։ Դրանց ներկրումը և օգտագործումը չի՞ արգելվելու։ Դրանցից ստացած վնասվածքների թիվ ու քանակի, ծանրության աստիճանի մասին կարող են վկայել ու տեղեկատվություն տրամադրել առողջապահական համակարգի հարգարժան աշխատողները:
***
Արևելյան փիլիսոփայության մեջ կա նաև կոլեկտիվ կարմայի հասկացությունը: Դրա վառ օրինակներից է Աստվածաշնչյան Սոդոմ և Գոմոր քաղաքների կործանումը; Իսկ ավելի մոտ ժամանակներից… ասում են, Հին Հռոմը կործանվեց որկրամոլությունից` սահման չունեցող ճոխ խնճույքներից; Սթափվել է պետք և մեր ու ուրիշների գլխից եկածներից արագ, ճիշտ ու խելամիտ դասեր քաղել։
Խնդրում եմ, մինչև այս հարցը ԱԺ- ում հերթական անգամ քննարկման ներկայացնելը, հանձնարարել՝ կատարեն հաշվարկ և հրապարակեն, հրավառությունների և երեխաների ճայթուկների համար (պետական և մասնավոր) վերջին 30 տարիների ընթացքում Հայաստանի կառավարությունը և հայ ժողովուրդն ինչքա՞ն գումար է ծախսել: Դրան ավելացնել Սուրմալուի դեպքը` մեզանից խլած 17-18 թանկ մարդկային կյանքերով (նրանցից մեկը դեռ լույս աշխարհ չեկած)։ Անչափ թանկ վճարեցինք մեր զվարճասիրության համար:
1600 տարի առաջ Աստվածաշունչ թարգմանած, Նարեկացի ունեցող ժողովուրդը պարտավոր է ազատվել անբովանդակ զանգվածային զվարճամոլություններից և խելամիտ, համեստ ու չափավորված, կենսակերպով ապաքինենք մեր հին ու նոր վերքերը և ընթանանք մնայուն պետականաշինության ուղով;
Մեծարգո պարոն, խնդրում եմ ԱԺ-ի առաջիկա նիստին առաջադրեք մեր Հանրապետությունում արգելել բոլոր տեսակի հրավառությունները և զանազան մանկական պայթուցիկների ու ճայթուկների ներկրումը, վաճառքն ու օգտագործումը:
Եթե մի օր մենք այնպիսի ազգային հաջողությունների հասնենք, որ մեր անսահման ուրախությունն արտահայտելուն միայն հրավառությունը պակասի, որպես «հյուրախաղեր» այն կհրավիրենք մի բարեկամ երկրից:
Արտյուշ Խանջյան
լրագրող, ռադիոֆիզիկոս, տ.գ.թ., հայկական պանթեոններ և հուշարձաններ ուսումնասիրող, ՀՀ պանթեոնների մասին օրենքի նախագծի, «Երևանի Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոն», «Երևանի արձանները», «Հին ու նոր Երևան», «Երևանի եկեղեցիները» և այլ գրքերի ու սկավառակների, 100-ից ավելի հոդվածների հեղինակ, 2020-2022 թթ. Աղի լճի ափերի ու շրջակայքի բարեկարգման աշխատանքների նախաձեռնող և իրականացնող
[email protected]
