Eerder deze week raakte bekend dat 53 Filipijnse arbeiders illegaal in ons land verbleven terwijl ze aan de slag waren voor een onderaannemer van chemiereus BASF in de haven van Antwerpen. Het gerechtelijk onderzoek leidde naar andere slachtoffers in Nederland en Duitsland. Hoewel ze over drie landen verspreid zijn, is er een duidelijke link: ze kwamen via Hongarije Europa binnen en werkten daar voor industrieel aannemer Irem. Het West-Vlaamse Transcend haalde hen naar België en regelde zogezegd alles. In werkelijkheid waren hun werkdocumenten vervalst.
LEES OOK. Gerechtelijk onderzoek naar mensensmokkel bij onderaannemers BASF: slachtoffers illegaal in ons land en maandag mogelijk dakloos
Sinds de sociale controle bij BASF in augustus is er geen werk meer voor de groep Filipijnen. BASF zegde naar aanleiding van deze zaak de samenwerking met de betrokken onderaannemer op. Volgens het arbeidsauditoraat verblijven de slachtoffers illegaal in ons land en hebben ze dus geen recht om hier te werken. Een deel van hen verbleef tot donderdagavond in het Nederlandse Posterholt, waar de zaakvoerder van Transcend, Karel V.d.L., hen had ondergebracht in het vakantiepark Aerwinkel. Op vraag van het park moesten ze noodgedwongen hun verblijfplaats verlaten, omdat de huur niet meer betaald wordt. We spraken met hen en reconstrueerden hun schrijnende verhaal.
De slachtoffers woonden tot donderdag in het Nederlandse vakantiepark Aerwinkel. — © David Van Turnhout
“In november 2020 kwamen we als lassers en pijpfitters naar Europa”, vertelt een van hen. “Via de Italiaanse aannemer Irem gingen we aan de slag op een werf van het oliebedrijf MOL in Hongarije. Om te mogen werken, moesten we 1.100 euro betalen aan het agentschap dat ons in de Filipijnen had benaderd. Dat komt overeen met één maandloon bij Irem, maar we mochten het in drie schijven afbetalen. 1.100 euro is niet zo veel, maar het was de afspraak en we waren er tevreden mee”, klinkt het. “Hoewel we vaak tien uur werkten, kregen we maar voor acht uur betaald.”
In juli 2021 worden de Filipijnen benaderd door een Roemeen die hen een job in België en Nederland aanbiedt. “Zo kwamen we in contact met Karel V.d.L van het West-Vlaamse bedrijf Transcend, dat ons 16 euro wou betalen. Omdat ze ook al onze papieren in orde zouden brengen, gingen we hierop in. Een deel van onze groep zou in België bij BASF aan de slag gaan. De andere groep stond ingepland bij Air Liquide in het Nederlandse Moerdijk. Niet veel later vertrokken we vanuit Hongarije met de bus naar België en Nederland.” Opvallend is dat het telkens om laswerken gaat voor de Italiaanse industriële aannemer Fincimec, een rechtstreekse concurrent van Irem.
LEES OOK. Twee keer in de val: 52 slachtoffers mensenhandel opnieuw getroffen door malafide praktijken bij onderaannemer van BASF
Mensensmokkel
“Dit keer werden we wel correct betaald”, verklaren de Filipijnse arbeiders. “We kregen zoals beloofd 16 euro per uur, onderdak en een bedrijfswagen om te pendelen tussen onze woonst en het werk.” Voor de groep bij Air Liquide loopt de opdracht af op 30 juli 2022, en begint een wachtperiode van anderhalve maand. Daarna beginnen ze bij Cargill in het Duitse Krefeld. Op 17 augustus krijgen ze echter te horen dat ze daar niet meer welkom zijn. “Onze collega’s bij BASF kregen controle van de Belgische sociale inspectie. Hun papieren bleken niet in orde te zijn. Daardoor kreeg ook Cargill argwaan en ontzegde het ons de toegang tot de werf. Nochtans had Karel ons verzekert dat al onze papieren en vergunningen in orde waren.”
De arbeiders reden rond met een bedrijfswagen van Levelplus, een bedrijf dat werd overgenomen door Trixxo, een onderaannemer van BASF. — © rr
Sinds die datum zitten de in totaal 83 Filipijnen zonder werk en moeten ze zich zien te behelpen met giften van de Filipijnse gemeenschap. Intussen zijn hun tankkaarten geblokkeerd en moesten ze hun woning in het Nederlandse vakantiepark verlaten. “Wat er nu met hen gaat gebeuren is voor iedereen onduidelijk”, vertelt hun advocaat Jan Buelens. “Het lijkt erop dat de Nederlandse slachtoffers het land zullen worden uitgezet. De 53 Belgische slachtoffers maken deel uit van het Belgische onderzoek en zouden mogelijk erkend kunnen worden als slachtoffer mensenhandel.” Eerder gaf het arbeidsauditoraat al aan dit geval per geval te willen bekijken. Tegen de vermoedelijke daders loopt een gerechtelijk onderzoek naar mensensmokkel.
LEES OOK. Schimmige rekruteerder van slachtoffers mensenhandel al eerder veroordeeld voor fraude met borstimplantaten
Opvangcrisis
Bovenop de Borealiszaak, waarbij 174 initiële, vermoedelijke slachtoffers van mensenhandel worden opgevangen, vormt de groep van 53 nieuwe aanmeldingen een bijkomend probleem. Hulporganisatie Payoke zit al maanden met de handen in het haar omdat het onvoldoende middelen heeft voor de opvang van zoveel slachtoffers. Voorlopig zouden de Filipijnen terechtkunnen bij de Filipijnse ambassade in Brussel. Hoelang ze daar zullen kunnen blijven, is onduidelijk.
“Als we ons engageren voor de opvang van bijkomende slachtoffers, riskeren we het hoofd niet boven water te kunnen houden”, reageert Anton Van Dyck van Payoke. “Om deze hele crisis aan te kunnen en alle slachtoffers te helpen, hebben we een bijkomend budget van minstens 700.000 euro nodig”, klinkt het. Daar is Payoke nu volop naar op zoek. Volgens verschillende bronnen ligt de bal nu vooral in het kamp van minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V). Zij is vanuit de Vlaamse regering bevoegd voor de budgetten die Payoke krijgt voor de opvang en begeleiding van slachtoffers van mensenhandel.
