Peruaanse president Castillo afgezet én opgepakt wegens poging tot staatsgreep

Pedro Castillo gaf eerder op de dag in een televisietoespraak aan dat hij het Congres - het Peruviaanse parlement - zou ontbinden, vlak voor de volksvertegenwoordigers zouden debatteren over een motie om de omstreden Peruaanse leider af te zetten. De parlementsleden lieten zich echter niet intimideren en gingen door met de stemming.

Castillo had een “uitzonderingsregering” afgekondigd, nieuwe verkiezingen uitgeroepen en een avondklok ingesteld. Leden van het Congres spraken dan ook van een staatsgreep. Zijn demarche had een averechts effect: zowat de hele regering liet hem vallen en de ene na de andere minister stapte zelf op. Castillo werd vervolgens in het Congres weggestemd met 101 stemmen voor en slechts zes tegen (en tien onthoudingen).

Eerste vrouwelijke president van Peru

De grondwet bepaalt dat als het staatshoofd wordt ontslagen, zijn plaatsvervanger het ambt overneemt. Na de afzetting van Castillo werd de 60-jarige Dina Boluarte dan ook ingezworen als nieuwe president. Zij diende onder Castillo als vicepresident en minister van ontwikkeling, maar veroordeelde Castillo’s poging tot opheffing van het Congres vrijwel onmiddellijk als “afbraak van de constitutionele orde”. Ze is nu de eerste vrouwelijke president in de geschiedenis van het Zuid-Amerikaanse land.

Daarmee is de ambtstermijn van Castillo afgelopen na minder dan anderhalf jaar en twee eerdere pogingen tot afzetting vanuit het parlement. In die korte tijd zijn tientallen ministers uit zijn regering gestapt, ontslagen of vervangen - al dan niet omwille van gerechtelijke onderzoeken naar corruptie en zelfs moord.

Er lopen vijf gerechtelijke onderzoeken naar hem wegens corruptie. De beschuldiging luidt dat hij een criminele organisatie leidt waarbij bevriende politici en familie profiteren van overheidscontracten. Vorige week diende de oppositie een motie in om de president af te zetten wegens “moreel ongeschikt”. Castillo heeft de beschuldigingen herhaaldelijk ontkend en overleefde eerder twee afzettingsprocedures in minder dan anderhalf jaar tijd, de laatste in maart 2022.

Pedro Castillo is een voormalige leerkracht en vakbondsman, die vrij verrassend werd verkozen in de zomer van 2021 met de belofte dat hij zou herverdelen naar de arme Peruvianen. Hij werd verkozen als kandidaat van een Marxistische partij, maar zonder er zelf lid van te zijn.

Castillo won als boerenzoon de verkiezingen tegen de rechtse kandidate Keiko Fujimori, die wekenlang de verkiezingsresultaten probeerde aan te vechten op basis van onterechte claims over verkiezingsfraude. Zij is de kleindochter van Alberto Fujimori, de autoritaire ex-president van Peru die werd veroordeeld voor misdaden tegen de menselijkheid omwille van zijn betrokkenheid bij doodseskaders gericht tegen maoïstische rebellen. Ook Alberto Fujimori had, niet lang na een democratische verkiezing in 1990, het Congres ontbonden, om vervolgens als een autoritaire dictator te heersen tot 2000.

In 2019 slaagde de toenmalige Peruviaanse president, Martin Vizcarra, er wel in om het Congres te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Een jaar later werd ook hij afgezet door het Congres wegens “moreel ongeschikt”. Dat leidde toen tot grote demonstraties, omdat velen geloofden dat de president werd afgezet in een coup. Vorige zomer werd Vizcarra verhinderd om de komende tien jaar nog publieke functies uit te oefenen, omwille van zelfbediening met coronavaccins. De voorbije zes jaar kende Peru vijf verschillende presidenten.