Views: 1
ដោយៈ ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្តេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត
ណ្ហើយ
និបាតសព្ទ
កុំឡើយ, កុំបាច់ឡើយ ។
ពាក្យនិបាតជាបដិសេធន៍សម្រាប់និយាយឃាត់ឱ្យឈប់ត្រឹមប៉ុណ្ណោះ
ណ្ហើយកុំយក !; ណ្ហើយកុំនិយាយ ! . . . ។
ប្រាប់សេចក្តីថា ល្មមហើយ ក៏បាន
ណ្ហើយ, យើងឈប់នៅនេះចុះ!; ណ្ហើយ, ខ្ញុំជម្រាបលាអ្នកទាំងអស់គ្នាហើយ!; ណ្ហើយ, មីងលាក្មួយសិនហើយណ៎ះ!
ទណ្ឌឃាដ
(ទ័នឌៈ-ឃាត)
នាមសព្ទ
(បា.) ការពិឃាតដោយអាជ្ញា, ដោយដំបង, កំណាត់ឈើ ជាគ្រឿងពិឃាត ។ ខ្មែរយើងប្រើពាក្យនេះជាឈ្មោះវណ្ណយុត្តម្យ៉ាងមានសណ្ឋានលំនាំកន្ទុយកំប្រុក (៍) សម្រាប់ដាក់ឃាត់អក្សរមិនឲ្យមានសំឡេង ដូចជា ប្រយោជន៍, យោជន៍, ខ្លឹមចន្ទន៍ ជាដើម; វណ្ណយុត្តនេះ បើហៅថា បដិសេធ ក៏បាន, ចំពោះភាសាសំស្រឹ្កតដែលសរសេរជាអក្សរទេវនាគរី, ទណ្ឌឃាតនេះហៅថា វិរាម មានរូបដូច្នេះ(^) សម្រាប់ប្រើដាក់ពីក្រោមតួអក្សរក្រោយបង្អស់ ដែលទុកគ្រាន់តែជាតួប្រកបប៉ុណ្ណោះ មិនឲ្យចេញសំឡេងដូចជាពាក្យថា កម៌ន, តបស, តេជស, អាត្មន, ជាដើម ។ ប៉ុន្តែចំពោះភាសាសំស្ក្រឹតដែលសរសេរជាអក្សរខ្មែរ, យើងសន្មតសញ្ញាទណ្ឌឃាតនេះដូច្នេះវិញ (—) សម្រាប់ដាក់ពីលើតួអក្សរក្រោយបង្អស់នោះៗ ដែលគ្រាន់តែជាតួប្រកបមិនឲ្យចេញសំឡេងដូចគ្នាដែរដូចជា កម៌ន៑, តបស៑, តេជស៑, អាត្មន៑ (អ. ថ. ករ័ន្ម, តៈបុ័ស, តេជ័ស, អាត្ម័ន ) ។
ទាត់
កិរិយាសព្ទ
ប្រហារដោយខ្នងជើង; ឈូស, ឆាយ, ឆ្កឹះលើកចោល
ទាត់សី, ទាត់ត្រូវមួយជើង, ទាត់សំរាម ។
បដិសេធចោល, លើកចោល, កាត់ចោល លែងយក
ទាត់ពាក្យ, ទាត់សេចក្ដី, ទាត់ចោលលែងរាប់ជាគ្នា ។
ទេ
និបាតសព្ទ
ពាក្យបដិសេធជាទំនាស់ផ្ទុយគ្នានឹងពាក្យ អើ
ទេ, មិនមែនទេ; ខ្ញុំមិនដឹងទេ; ខ្ញុំមិនទៅទេ; ខ្ញុំមិនព្រមទេ ។
ធីប
កិរិយាសព្ទ
( យ. ) បំបាត់ចោល, លើកឬបដិសេធចោល, លើកទុកមួយអន្លើ
សន្លឹកបៀនេះធីបចោលទៅកុំទុកវា; រឿងនេះធីបទុកមួយអន្លើសិន កុំអាលលើកយកមកនិយាយ ( ព. សា. ) ។
